สวัสดีคะ ตอนนี้อายุ22ปีคะ ทำงานแล้วคะ มีอาการเครียดจากการทำงาน ปวดหัว และไม่ค่อยร่าเริงเหมือนปกติ เวลาคุยกับเพื่อนชอบเหม่อ ไม่อยากคุยกับเพื่อนงาน ตอนกลางคืนรู้สึกอยากร้องไห้ แต่พอนอกเวลางานไปสังสรรค์กับเพื่อน กับรู้สึกสนุกสนาน แต่พอกลับมาบ้านก็รู้สึกอยากร้องไห้ และหดหู่ เหงา แบบนี้เสี่ยงเป็นโรคซึมเศร้าไหมคะ หรือแค่เกิดจากอาการเครียดคะ 🙏

สวัสดีครับ
อาการดังกล่าวนั้นยังไม่ชัดเจนมากครับว่าจะใช่อาการของโรคซึมเศร้าหรือไม่

โดยปกติแล้วคนเราสามารถมีอารมณ์เศร้าได้เป็นภาวะปกติตามปัจจัยต่างๆที่เข้ามากระตุ้นในช่วงเวลานั้น ซึ่งตราบใดที่ความเศร้านั้นไม่เกิดขึ้นจนมากเกินพอดีหรือไม่รบกวนการใช้ชีวิตประจำวันก็มักเป็นอารมณ์เศร้าตามปกติครับ

ในกรณีที่กำลังมีเรื่องเครียด มีปัญหารบกวนใจอยู่ แต่ไม่สามารถจัดการกับความเครียดหรือปัญหาที่เกิดขึ้นได้จนทำให้มีอารมณ์เศร้ามากเกินพอดี ก็อาจเกิดจากการที่ไม่สามารถปรับตัวเข้ากับความเครียดได้ครับ หรือถ้าหากอาการรุนแรงมากๆก็อาจเป็นโรคซึมเศร้าได้

ในกรณีที่เป็นโรคซึมเศร้านั้นจะต้องมีอารมณ์เศร้าหดหู่หรือเบื่อหน่ายไม่อยากทำอะไรต่อเนื่องอย่างน้อย 2 สัปดาห์ร่วมกับมีอาการ
- นอนไม่หลับหรืออยากนอนมากขึ้น
- เบื่ออาหารหรืออยากอาหารมากขึ้น
- อ่อนเพลียไม่มีแรง
- ไม่มีสมาธิ ความคิดความจำแย่ลง
- คิดช้าทำช้าลงหรือกระสับกระส่ายมากขึ้น
- มีความคิดในแง่ลบ คิดโทษตัวเองบ่อยๆ หรือเห็นคุณค่าในตนเองลดลง
- เคยคิดหรือลงมือทำร้ายตัวเองหรือฆ่าตัวตาย
หากมีอาการในลักษณะนี้หลายๆข้อร่วมกับอาการเหล่านี้ส่งผลรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน การเรียน หรือการทำงาน ก็จะมีโอกาสเป็นโรคซึมเศร้าได้มากขึ้นครับ

ในเบื้องต้นอาจลองประเมินความเสี่ยงในการเป็นโรคซึมเศร้าด้วยตนเอง โดยการทำแบบทดสอบ 9Q ตามลิงค์นี้ดูก่อนได้ครับ
https://www.dmh.go.th/test/download/files/2Q%209Q%208Q%20(1).pdf
ถ้าทำแล้วได้ตั้งแต่ 7 คะแนนขึ้นไปก็ถือว่ามีโอกาสเป็นโรคซึมเศร้าได้มากขึ้น

แต่ไม่ว่าอาการดังกล่าวจะเข้าได้กับโรคซึมเศร้าหรือไม่ ถ้าหากคุณรู้สึกว่าอาการดังกล่าวส่งผลรบกวนการใช้ชีวิตของคุณมาก ไม่ว่าจะเป็นในด้านใดก็ตาม หมอก็แนะนำให้ลองไปพบจิตแพทย์เพื่อประเมินอาการเพิ่มเติมดูก่อนครับ เพื่อที่จะได้ทราบสาเหตุที่แน่ชัด และให้การรักษาได้อย่างเหมาะสม

ความผิดปกติทางด้านอารมณ์อาจเกิดได้จากหลายปัจจัยค่ะ ทั้งจากความเครียด ความกดดันทางจิตใจ จากความผิดปกติทางบุคลิกภาพและการปรับตัว จากสารชีวเคมีในสมองขาดความสมดุล จากสภาวะฮอร์โมนที่แปรปรวน

ในกรณีที่สงสัยเกี่ยวกับอาการของโรคซึมเศร้านั้นสามารถทำแบบประเมินภาวะซึมเศร้าด้วยตัวเอง ดูก่อนก็ได้ค่ะ โดยให้สำรวจอาการภายในระยะ 2 สัปดาห์ที่ผ่านมารวมวันนี้มีอาการเหล่านี้มากน้อยเพียงใด โดยให้คะแนนแต่ละอาการดังนี้
ไม่มีเลย 0 คะแนน
มี 1-7วัน 1 คะแนน
มากกว่า 7 วัน 2 คะแนน
ทุกวัน 3 คะแนน

ลักษณะอาการในช่วง 2 สัปดาห์
1. เบื่อหน่าย ไม่สนใจอยากจะทำอะไร
2. ไม่สบายใจ ซึมเศร้า ท้อแท้
3. หลับยาก หลับๆตื่นๆ หรือหลับมากเกินไป
4. เหนื่อยง่าย ไม่ค่อยมีแรง อ่อนเพลีย
5. เบื่ออาหาร หรือ กินได้มาก กินจุบจิบตลอดเวลา
6. รู้สึกไม่ดีกับตัวเอง คิดว่าล้มเหลว หรือคิดว่าทำให้ตนเองและครอบครัวต้องผิดหวัง
7. ขาดสมาธิ เหม่อลอย ขี้ลืมบ่อย
8. ทำอะไรช้าลง กระสับกระส่าย อยู่นิ่งไม่ได้
9. คิดทำร้ายตัวเอง อยากตาย หรือตายไปจะดีกว่า
รวมคะแนน หากคะแนนรวมมากกว่า 7 คะแนนขึ้นไป ก็อาจเข้าข่ายโรคซึมเศร้าได้ค่ะ ควรพบจิตแพทย์เพื่อประเมินอาการอื่นๆเพิ่มเติมแล้วรับการรักษาด้วยวิธีที่เหมาะสมนะคะ

แต่หากคะแนนไม่อยู่ในภาวะเสี่ยงซึมเศร้า ก็ควรหาเวลาผ่อนคลายความตึงเครียด ออกกำลังกาย จัดสรรเวลาให้สมดุล ค่ะ