กองบรรณาธิการ HonestDocs
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HonestDocs

Bronchitis (โรคหลอดลมอักเสบ)

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ส.ค. 2019 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 5 นาที

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • โรคหลอดลมอักเสบ เป็นอาการเจ็บป่วยคล้ายโรคหวัดที่เกิดจากผนังหลอดลมหลักเกิดการระคายเคือง การติดเชื้อไวรัส หรือแบคทีเรีย รวมถึงพฤติกรรมการสูบบุหรี่ด้วย
  • โรคหลอดลมอักเสบสามารถรักษาหายเองได้ โดยใช้วิธีรับประทานยาปฏิชีวนะร่วมกับการดูแลตนเอง ดื่มน้ำมากๆ และพักผ่อนให้เพียงพอ
  • เราทุกคนสามารถเสี่ยงเป็นโรคหลอดลมอักเสบกันได้ทั้งหมด แต่มักพบมากที่สุดในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี และผู้ใหญ่อายุมากกว่า 50 ปี
  • โรคหลอดลมอักเสบแบ่งออกเป็น 2 แบบ คือ โรคหลอดลมอักเสบเฉียบพลัน และโรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง
  • เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจปอด

โรคหลอดลมอักเสบ  (bronchitis) คือ ภาวะติดเชื้อที่หลอดลมหลักของปอด (bronchi) จนทำให้หลอดลมอักเสบ และระคายเคือง อาการหลักของภาวะนี้คื ไอโดยอาจขับเสมหะสีเหลืองเทาออกมา เจ็บคอ และเกิดเสียงหวีดสูงขณะหายใจ

ควรไปพบแพทย์เมื่อไร?

โรคหลอดลมอักเสบส่วนมากจะสามารถรักษาได้ง่าย ๆ ที่บ้านด้วยการพักผ่อน รับประทานยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (non-steroidal anti-inflammatory drugs - NSAID) และดื่มน้ำมากๆ

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

แต่คุณคุณควรไปพบแพทย์พบว่าอาการของโรครุนแรงมากขึ้น เช่น 

  • ไอรุนแรงนานมากกว่า 3 สัปดาห์ 
  • มีไข้สูงกว่า 38 องศาเซลเซียสขึ้นไปนานกว่า 3 วัน 
  • มีเสมหะปนเลือด 
  • หายใจเร็ว (มากกว่า 30 ครั้งต่อนาที) 
  • ปวดหน้าอก 
  • มีอาการง่วงนอน หรือสับสน 
  • ประสบกับโรคหลอดลมอักเสบหลายครั้ง 
  • มีภาวะสุขภาพที่ปอด หรือหัวใจ เช่น โรคหอบหืด หรือหัวใจล้มเหลว

เมื่อไปพบแพทย์ แพทย์อาจวินิจฉัยด้วยการกำจัดความเป็นไปได้ที่จะเป็นภาวะปอดอื่นๆ ไปก่อน เช่น ปอดบวม ซึ่งเป็นภาวะที่มีอาการคล้ายกับโรคหลอดลมอักเส หากแพทย์คาดว่าคุณเป็นโรคปอดบวม คุณต้องเข้ารับการเอกซเรย์หน้าอกร่วมกับตรวจตัวอย่างเสมหะ

หากแพทย์คาดว่า คุณเป็นภาวะอื่นๆ ที่ไม่ได้วินิจฉัยมาก่อน แพทย์จะตรวจสมรรถภาพของปอด (Spirometer) ด้วยการให้คุณหายใจเข้าลึกๆ และเป่าลมเข้าอุปกรณ์ เพื่อวัดปริมาตรอากาศภายในปอดของคุณ ซึ่งความจุปอดที่ลดลง จะบ่งชี้ถึงปัญหาสุขภาพของผู้ป่วย

สาเหตุที่ทำให้เป็นโรคหลอดลมอักเสบ

สาเหตุของโรคหลอดลมอักเสบสามารถแจกแจงได้ดังต่อไปนี้

1. หลอดลมหลักระคายเคือง

ก่อนจะเข้าใจสาเหตุ คุณควรเข้าใจส่วนประกอบหลักๆ และการทำงานคร่าวๆ ของหลอดลมก่อน 

โดยเริ่มจากหลอดลมหลัก (Bronchi) ซึ่งทำหน้าที่ดักจับฝุ่นละอองต่างๆ จะแตกกิ่งก้านสาขาออกไปสู่หลอดลมใหญ่ (Trachea) ทั้ง 2 ข้าง และสู่หลอดลมขนาดเล็กภายในปอด ซึ่งกิ่งก้านเหล่านี้จะนำไปสู่หลอดลม และขนาดที่เล็กลงเรื่อยๆ เรียกว่า "หลอดลมฝอย (bronchioles)"

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง

สาเหตุหลักๆ ที่ทำให้เกิดโรคหลอดลมอักเสบนั้น มาจากผนังของหลอดลมหลักผลิตมูกออกมาเพื่อดักจับฝุ่นละออง และสิ่งสกปรก ซึ่งทำให้เกิดความระคายเคืองได้ 

ในกรณีโรคหลอดลมอักเสบชนิดเฉียบพลัน ส่วนมากจะเกิดขึ้นจากหลอดลมหลักอักเสบ หรือระคายเคืองจนทำให้มีการผลิตมูกออกมามากกว่าปกติ ร่างกายของคุณจะพยายามขับมูกที่มากเกินนี้ด้วยการไอออกมา

2. การติดเชื้อ

ภาวะหลอดลมอักเสบยังสามารถเกิดมาจากเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรียได้อีกด้วย โดยส่วนมากจะเกิดจากเชื้อไวรัสตัวเดียวกับที่ทำให้เป็นหวัด หรือไข้หวัดใหญ่ เชื้อไวรัสจะอยู่ในละอองสารคัดหลั่งที่ออกมาจากจมูกหรือปากของผู้ติดเชื้อ (ผ่านการไอหรือจาม)

ละอองเหล่านี้สามารถกระจายตัวออกไปได้ไกลถึง 3 ฟุต และสามารถค้างอยู่ในอากาศได้ช่วงเวลาหนึ่งก่อนจะตกลงสู่พื้นผิว ซึ่งเชื้อจะมีชีวิตอยู่บนสิ่งนั้น ๆ ได้นานกว่า 24 ชั่วโมง ผู้ที่สัมผัสสิ่งของที่มีเชื้อจะสามารถแพร่เชื้อไวรัสได้ด้วยการสัมผัสผู้อื่น

สิ่งของในชีวิตประจำวันทั้งที่บ้าน และที่สาธารณะอย่างลูกบิดประตู และแป้นพิมพ์ ผู้คนมักจะติดเชื้อจากการสัมผัสสิ่งของจนทำให้เชื้อขึ้นไปอยู่บนมือ และนำมือเปื้อนเชื้อนั้นเข้าใกล้กับจมูก หรือปากของตนเอง 

อีกทั้งคุณยังสามารถติดเชื้อได้จากการสูดหายใจนำละอองไวรัสในอากาศเข้าไปอีกด้วย

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ตรวจปอด วันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 290 บาท ลดสูงสุด 64%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

3. อาชีพที่ทำ

คุณอาจมีความเสี่ยงต่อโรคหลอดลมอักเสบมากกว่าคนทั่วไป หากคุณต้องสัมผัสกับสิ่งที่สามารถสร้างความเสียหายแก่ปอดของคุณ ระหว่างการปฏิบัติงาน เช่น ฝุ่นจากธัญพืช เศษผ้า แอมโมเนีย กรดรุนแรง สารคลอรีน

ภาวะหลอดลมอักเสบที่เกิดจากการประกอบอาชีพมักจะทุเลาลงเองเมื่อคุณไม่ได้รับสารก่อความระคายเคืองอีกต่อไป

นอกจากนี้ การสูบบุหรี่เป็นสาเหตุของโรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังที่พบได้บ่อยที่สุด เมื่อคุณสูบบุหรี่เป็นเวลานานๆ พิษของบุหรี่จะเข้าไปสร้างความเสียหายถาวรกับหลอดลมหลักจนทำให้เกิดการอักเสบขึ้น

ภาวะแทรกซ้อนจากโรคหลอดลมอักเสบ

ปอดบวม (pneumonia) เป็นภาวะแทรกซ้อนจากโรคหลอดลมอักเสบที่พบได้บ่อยที่สุด โดยภาวะเกิดขึ้นเมื่อการติดเชื้อลามลึกลงไปยังปอด จนทำให้เกิดถุงลมภายในที่เต็มไปด้วยของเหลว ผู้ป่วยโรคหลอดลมอักเสบ 1 จาก 20 คนจะประสบกับภาวะปอดบวมขึ้น

ผู้คนที่มีความเสี่ยงต่อภาวะปอดบวมมีดังนี้ 

  • ผู้สูงอายุ 
  • ผู้ที่สูบบุหรี่
  • ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพอื่นๆ เช่น โรคหัวใจ โรคตับ หรือโรคไต ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันร่างกายอ่อนแอ

ภาวะปอดบวมที่ไม่รุนแรงมักรักษาได้ด้วยยาปฏิชีวนะที่บ้าน แต่สำหรับกรณีที่เป็นรุนแรงอาจต้องพักรักษาตัวที่โรงพยาบาลแทน

ผู้เสี่ยงเป็นโรคหลอดลมอักเสบ 

โรคหลอดลมอักเสบเฉียบพลันเป็นภาวะปอดติดเชื้อที่พบได้บ่อยที่สุด และก็เป็นหนึ่งในห้าสาเหตุที่ทำให้ต้องไปพบแพทย์มากที่สุด

โรคหลอดลมอักเสบเฉียบพลันสามารถเกิดกับผู้คนได้ทุกเพศทุกวัย แต่จะพบได้มากกับเด็กที่อายุต่ำกว่า 5 ปี พบได้บ่อยในช่วงฤดูหนาว และมักเกิดขึ้นหลังจากเป็นหวัด หรือมีอาการเจ็บคอทั่วไป

คาดกันว่า มีผู้ป่วยโรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังส่วนมากจะเป็นผู้ใหญ่ที่อายุมากกว่า 50 ปีขึ้นไป

อาการของโรคหลอดลมอักเสบ

อาการหลักของโรคหลอดลมอักเสบ คือ อาการไอซึ่งอาจทำให้มีเสมหะสีเหลืองเทาออกมาด้วย ส่วนอาการอื่นๆ ของโรคนี้จะคล้ายกับภาวะติดเชื้ออื่นๆ เช่น โรคหวัด โรคไซนัสอักเสบ เช่น 

  • เจ็บคอ 
  • ไอเรื้อรัง
  • มีเสมหะ
  • ปวดศีรษะ 
  • คัดจมูก หรือจมูกตัน 
  • ปวดเมื่อยตามตัว 
  • อ่อนเพลียง่าย
  • เหนื่อยหอบ

หากคุณเป็นโรคหลอดลมอักเสบ อาการไอของคุณอาจกินเวลานานหลายอาทิตย์แม้อาการอื่น ๆ จะหายไปแล้ว คุณอาจรู้สึกว่าอาการไอต่อเนื่องทำให้หน้าอกหรือกล้ามเนื้อหน้าท้องของคุณปวดเมื่อยบ้าง

ผู้ป่วยบางคนอาจมีอาการหายใจไม่สะดวกหรือหายใจมีเสียงหายใจสูง อาการเหล่านี้เกิดจากการอักเสบที่หลอดลมและเป็นอาการที่เกิดขึ้นบ่อยกับโรคหลอดลมอักเสบระยะยาว (เรื้อรัง)

โรคหลอดลมอักเสบระยะยาว (เรื้อรัง)

โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังมักถูกเรียกว่า "โรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง (chronic obstructive pulmonary disease - COPD)" ซึ่งจะมีอาการดังต่อไปนี้ 

  • หายใจมีเสียงวี้ด 
  • มีอาการหายใจติดขัดเพิ่มขึ้นขณะออกกำลัง หรือเคลื่อนไหวร่างกาย 
  • มีอาการไอขับเสมหะต่อเนื่อง 
  • ประสบกับภาวะติดเชื้อในอกหลายครั้ง

อาการเหล่านี้มักจะทรุดลงในช่วงหน้าหนาว และผู้ป่วยมักจะประสบกับอาการที่เกิดขึ้นกะทันหันมากกว่าสองครั้งต่อปี

การรักษาโรคหลอดลมอักเสบ

หลอดลมอักเสบส่วนมากจะหายไปเองภายในไม่กี่สัปดาห์โดยไม่จำเป็นต้องเข้ารับการรักษาใดๆ ซึ่งโรคหลอดลมอักเสบประเภทนี้จะเรียกว่า “โรคหลอดลมอักเสบเฉียบพลัน” โดยขณะที่คุณกำลังรอให้ภาวะนี้หายไป คุณควรดื่มน้ำ และพักผ่อนให้มากๆ ร่วมด้วย

แต่บางกรณีอาการของโรคนี้ก็อาจกินระยะเวลายาวนานกว่าปกติ หากอาการต่าง ๆ คงอยู่นานกว่าอย่างน้อย 3 เดือนจะเรียกภาวะเช่นนี้ว่า “โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง”

ขณะนี้ยังไม่มีวิธีรักษาโรคหลอดลมอักเสบ มีเพียงการใช้ยาต่างๆ บรรเทาอาการเท่านั้น อีกทั้งต้องพึงจำไว้ว่า การสูบบุหรี่ หรืออยู่ในสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยควันจะทำให้อาการของโรคนี้ทรุดลง 

การจัดการอาการที่บ้าน

หากคุณเป็นโรคหลอดลมอักเสบ พยายามพักผ่อนให้มากๆ ดื่มน้ำเยอะๆ เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ และเพื่อให้มูกในปอดถูกขับออกมาง่ายขึ้น รักษาอาการปวดศีรษะ ไข้ และปวดกล้ามเนื้อด้วยยาพาราเซตตามอล หรืออิบูโพรเฟน แต่หากคุณเป็นหอบหืดไม่ควรใช้ยาอิบูโพรเฟน

คุณสามารถจิบน้ำผึ้งผสมมะนาวเพื่อบรรเทาอาการเจ็บคอแทนการใช้ยาก็ได้

เลิกสูบบุหรี่

หากคุณสูบบุหรี่ คุณควรเลิกบุหรี่ในทันที เนื่องจากบุหรี่จะยิ่งไปกระตุ้นให้โรคหลอดลมอักเสบทรุดหนักกว่าเดิม อีกทั้งยังเป็นตัวแปรที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะนี้ในระยะยาว (เรื้อรัง)

ยาปฏิชีวนะ

แพทย์จะไม่จ่ายยาปฏิชีวนะให้กับผู้ป่วยโรคหลอดลมอักเสบ เนื่องจากโรคนี้มักเกิดมาจากเชื้อไวรัสซึ่งยาปฏิชีวนะจะไม่ได้ผล อีกทั้งการใช้ยาปฏิชีวนะในสถานการณ์ที่ไม่จำเป็นอาจทำให้เชื้อแบคทีเรียดื้อยาได้

แพทย์จะจ่ายยาปฏิชีวนะแก่คุณในกรณีที่คุณมีความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนต่างๆ เช่น ปอดบวม อีกทั้งยาปฏิชีวนะสามารถใช้กับ...

  • เด็กที่คลอดก่อนกำหนด 
  • ผู้สูงอายุที่อายุมากกว่า 60 ปีขึ้นไป 
  • ผู้ที่มีประวัติเป็นโรคหัวใจ โรคตับ หรือโรคไต 
  • ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันร่างกายอ่อนแอ ทั้งจากภาวะสุขภาพ หรือผลข้างเคียงจากการรักษาด้วยสเตียรอยด์ ผู้ปวยซิสติก ไฟโบรซิส (Cystic Fibrosis)

หากคุณได้รับยาปฏิชีวนะสำหรับโรคหลอดลมอักเสบ ยาที่ได้มักจะเป็นยาที่ใช้ติดกันห้าวันอย่าง amoxicillin, oxytetracycline หรือ doxycycline ซึ่งผลข้างเคียงของยาเหล่านี้มีทั้งคลื่นไส้ อาเจียน และท้องร่วง แต่ก็นับว่าไม่ค่อยเกิดขึ้นนัก

โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง

โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังก็สามารถรักษาได้ด้วยวิธีเดียวกับโรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง ยกตัวอย่างเช่น

  • การใช้ยาประเภทที่เรียกว่า "mucolytics" ที่สามารถช่วยให้ขับมูกออกมาได้ง่ายขึ้น
  • การออกกำลังที่เรียกว่า "โปรแกรมฟื้นฟูสมรรถนะปอด (pulmonary rehabilitation)" เพื่อช่วยให้คุณรับมือกับอาการต่างๆ ได้ดีขึ้น
  • การเลิกบุหรี่

อาการหลอดลมอักเสบสามารถทำให้เกิดความรำคาญในระหว่างใช้ชีวิตประจำวันได้ไม่ต่างจากการเป็นโรคหวัด ทั้งยังทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรงได้ด้วย 

คุณควรรักษาสุขภาพให้แข็งแรงอยู่เสมอ หลีกเลี่ยงการรับสารพิษ หรือสิ่งสกปรกเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจ เพื่อลดความเสี่ยงการเกิดโรคนี้ในอนาคต

เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจปอด จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


15 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Bronchitis. Johns Hopkins Medicine. (Available via: https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/bronchitis)
Learn About Bronchitis. American Lung Association. (Available via: https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/bronchitis/learn-about-bronchitis)
Bronchitis symptoms & treatments - Illnesses & conditions. NHS inform. (Available via: https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/lungs-and-airways/bronchitis)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

ดูคำถามและคำตอบอื่นๆ ที่เกี่ยวกับอาการนี้
มีอาการไอมาสักระยะ ตรงจเลือด แล้ว ตรวจปอด แล้วปกติ มิทราบว่าเป็นเพราะอะไรครับ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
ไอติดต่อกันเป็นเวลานานกว่า4เดือน มีเสลดและฟองเยอะ คือ โรคหลอดลมอักเสบใช่หรือไม่คะ กินยารักษาก็ไม่หาย ไปหาหมอมาหลายครั้งแล้ว
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
โรคหลอดลมอักเสบแก้ไข้ยังไงค่ะทรมานมาก
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
มีอาการไอไม่มีเสมหะ มาประมาน4-5วัน โดยจะไอมากในช่วงเวลาที่ โดน ลมหรือทานของมันๆ และช่วงกลางคืน หรือตื่นนอน ไม่ทราบเกิดสาเหตุใดครับ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
สุนัขมีอาการไอไม่ยอมกินข้าวกินแต่น้ำไอแห้งๆหายใจขัดๆควรกินยาอะไรดีค่ะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)