นาฬิกาชีวิตคืออะไร มีผลกระทบอะไรกับการดำเนินชีวิตบ้าง

เผยแพร่ครั้งแรก 11 พ.ย. 2018 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 2 นาที
นาฬิกาชีวิตคืออะไร มีผลกระทบอะไรกับการดำเนินชีวิตบ้าง

เราเคยสังเกตกันบ้างหรือไม่ว่าบางครั้งที่เราทำกิจกรรมเปลี่ยนแปลงจากกิจวัตรประจำวัน อย่างเช่นการเดินทางข้ามทวีปเป็นเวลานานๆ ไกลๆ การเปลี่ยนเวลานอนหรือแม้แต่การทำงานเข้ากะเหล่านี้ จะสังเกตได้ว่าเราไม่สามารถนอนหลับให้ตรงเวลาหรือนอนหลับให้เร็วได้ในคืนนั้น ทั้งนี้เป็นเพราะนาฬิกาชีวิตของเราที่เคยส่งสัญญาณเตือนร่างกายไม่สามารถทำงานได้ตามปกตินั่นเอง

นาฬิกาชีวิตคืออะไร

นาฬิกาชีวิตคือการทำงานของร่างกายคนเราที่ถูกควบคุมเป็นวงจร ซึ่งให้มีการกระทำตามเวลา 24 ชั่วโมง เป็นกิจวัตรประจำวันซ้ำๆ วนไป เช่น เวลาของการนอนหลับ การง่วงนอน และการหลั่งฮอร์โมน นาฬิกาชีวิตนี้จะขึ้นอยู่กับแสงสว่างและอุณหภูมิภายในร่างกาย โดยสมองจะมีหน้าที่ควบคุมการทำงานระบบต่างๆ ด้วยการส่งสัญญาณเตือนให้เกิดอาการดังกล่าวเมื่อถึงเวลาที่เคยทำ

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

การทำงานของนาฬิกาชีวิต

ในสมองของคนเราจะมีกลุ่มเซลล์ที่ชื่อว่า “นิวเคลียสซูพราไคแอสมาติก” ทำหน้าที่ส่งสัญญาณมายังสมองส่วนที่ทำงานควบคุมการทำงานของระบบต่างๆ เมื่อมีแสง อุณหภูมิ และความมืดมากระตุ้นอย่างเช่นระบบฮอร์โมนหรือระบบควบคุมอุณหภูมิ หากเป็นตอนเช้าก็จะกระตุ้นให้มีการชะลอการหลั่งสารเมลาโทนินเพื่อไม่ให้เกิดการง่วงนอน แต่ถ้าเป็นเวลากลางคืนก็จะส่งสัญญาณไปกระตุ้นให้เกิดการหลั่งฮอร์โมนเมลาโทนินมากขึ้น เพื่อให้เรารู้สึกง่วงนอนและอยากนอนหลับนั่นเอง

ทั้งนี้หากนาฬิกาชีวิตทำงานเปลี่ยนไปถึงขั้นไม่สามารถสั่งระบบการทำงานของร่างกายให้ทำงานตรงเวลาได้ ตัวอย่างเช่นการทำงานเวลากลางคืน ซึ่งเป็นช่วงที่ร่างกายต้องนอนหลับพักผ่อนกลับไม่ได้นอน จนส่งผลให้เกิดการนอนผิดเวลาหรือนอนไม่เพียงพอ นานวันก็อาจทำให้ร่างกายเกิดผลกระทบตามมาได้

นาฬิกาชีวิตมีผลกระทบอะไรกับการดำเนินชีวิตบ้าง

นาฬิกาชีวิตมีผลทำให้ระบบการทำงานของร่างกายแปรปรวน ส่งผลให้ร่างกายหลั่งสารเมลาโทนินได้น้อยลง เมื่อเกิดขึ้นเช่นนี้บ่อยๆ ก็จะทำให้เสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนจนเกิดเป็นโรคต่างๆ ดังนี้

  • เกิดการอ่อนเพลีย เช่น การเดินทางไกล ทำให้ร่างกายไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ
  • ปรับตัวไม่ได้ เนื่องจากนอนไม่หลับเพราะต้องทำงานเวลากลางคืน
  • ร่างกายทำงานไม่ได้ตามปกติ เช่น เกิดอุบัติเหตุบาดเจ็บร้ายแรงหรือเป็นโรคซึมเศร้ารุนแรงจนทำให้ร่างกายไม่สามารถหลับได้
  • เจ็บป่วยง่าย เพราะไม่สามารถควบคุมเวลานอนหลับได้ ทำให้นอนหลับไม่เป็นเวลาหรือหลับได้ทุกที่ (โรคลมหลับ)

วิธีแก้ทำให้นาฬิกาชีวิตกลับมาทำงานได้ดังเดิม

  • ปรับเวลานอนหรือเลื่อนเวลานอนให้เร็วกว่าเดิม โดยจะต้องอยู่ในความดูแลของแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญ หากปัญหาเกิดจากการเดินทางไกลแล้วเกิดการหลงเวลาทำให้นอนไม่หลับ แพทย์มักให้ใช้อาหารเสริมที่มีส่วนประกอบของสารช่วยในการนอนหลับคือ “สารเมลาโทนิน”
  • เลี่ยงการหลับในเวลากลางวันหรือไม่ควรงีบหลับเกิน 20 นาที เมื่อนอนกลางวันมากเกินไปมักทำให้ไม่อยากนอนในตอนกลางคืน หรือทำให้หลับยากและรู้สึกอ่อนเพลีย
  • หลีกเลี่ยงการเล่นโทรศัพท์หรือสื่ออิเล็กทรอนิกส์ เพราะมีแสงสีฟ้าที่ทำให้ร่างกายตื่นและมีผลกับการทำงานของนาฬิกาชีวิตได้
  • เข้านอนให้ตรงเวลา จะเป็นการช่วยให้ร่างกายจำเวลานอนและเวลาตื่นได้ดีขึ้น
  • เสริมสร้างบรรยากาศให้น่านอน เช่น ทำห้องให้สงบ ฟังเพลงเบาๆ อาบน้ำอุ่นก่อนนอน ไม่รับประทานอาหารมากเกินไป อุณหภูมิในห้องต้องเย็นสบาย ที่นอนนุ่มกำลังดีเหมาะกับการนอน และไม่เครียดก่อนเข้านอน เป็นต้น
  • ออกกำลังกายเป็นประจำตามความเหมาะสม หรือออกไปทำกิจกรรมกลางแจ้งเพื่อให้ร่างกายได้รับแสงแดดบ้าง
  • หากเป็นโรคลมหลับก็ควรต้องไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษาที่ถูกต้องเหมาะสมและหายขาด จะได้ไม่ส่งผลเสียกับสุขภาพในระยะยาวต่อไป

นาฬิกาชีวิตเป็นสิ่งสำคัญกับร่างกายของมนุษย์ ซึ่งมีส่วนช่วยทำให้ร่างกายนอนหลับพักผ่อนได้เต็มที่ ทำให้ระบบร่างกายสามารถทำงานเป็นไปด้วยดี ดังนั้นเราจึงควรรักษาเวลาแห่งนาฬิกาชีวิตให้ดี เพื่อช่วยให้ร่างกายมีสุขภาพแข็งแรงไม่เกิดโรคนั่นเอง


2 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป
วิทยาศาสตร์ของนาฬิกาชีวิตของมนุษย์
วิทยาศาสตร์ของนาฬิกาชีวิตของมนุษย์

การติดตามเวลาที่มีผลต่อการนอน การตื่น ฮอร์โมนและการเผาผลาญพลังงาน

อ่านเพิ่ม