กองบรรณาธิการ HonestDocs
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HonestDocs

Oral Thrush (เชื้อราในปาก)

เผยแพร่ครั้งแรก 1 มี.ค. 2017 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 4 นาที

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • โรคเชื้อราในปาก (Oral Thrush หรือ Oral Candidiasis) เกิดจากเชื้อรา หรือยีสต์ มักพบในทารก ผู้ป่วยโรคเอดส์ ผู้ป่วยมะเร็ง ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยโรคเบาหวาน ผู้ที่ใส่ฟันปลอมแต่ทำความสะอาดไม่ถูกวิธี
  • อาการที่พบบ่อย ได้แก่ มีรอยสีขาวในปาก หรือบนลิ้น บางครั้งบริเวณดังกล่าวจะมีเลือดออกด้วยเวลาสัมผัส ช่องปากแดง มีอาการปวดแสบ มุมปากแตก 
  • สำหรับที่มีสุขภาพดีนั้น โรคเชื้อราในปากมักจะไม่รุนแรงและไม่ส่งผลกระทบในระยะยาว แต่หากผู้ที่มีภูมิต้านทานต่ำ หรืออ่อนแอ การติดเชื้ออาจลุกลามไปถึงหลอดอาหารและแพร่ผ่านกระแสเลือดไปยังอวัยวะอื่นๆ ได้ หรือเกิดติดเชื้อในกระแสเลือด
  • การป้องกันเชื้อราในปาก ได้แก่ ผู้ป่วยโรคเบาหวานต้องพยายามควบคุมไม่ให้โรคกำเริบ ผู้ที่ใส่ฟันปลอมต้องถอดฟันปลอมออกก่อนนอนและทำความสะอาดให้ดี ไม่สูบบุหรี่ รับประทานยาฆ่าเชื้อให้ครบ หากปากแห้งมาก น้ำลายน้อย อาจใช้น้ำลายเทียมช่วยบรรเทาอาการ
  • เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสุขภาพสำหรับผู้หญิงและผู้ชาย

โรคเชื้อราในปาก (Oral Thrush หรือ Oral Candidiasis) เกิดจากเชื้อรา หรือยีสต์ชนิดหนึ่งที่ชื่อว่า "แคนดิดา อัลบิแคนส์" (Candida albicans) 

ปกติแล้วเชื้อแคนดิดาจะมีจำนวนเล็กน้อยอยู่ร่วมกับแบคทีเรียดีหลายชนิดในช่องปากอยู่แล้ว แบคทีเรียแต่ละชนิดก็จะควบคุมอัตราการเจริญเติบโตของกันและกัน แต่สิ่งที่เข้าไปรบกวนความสมดุลในช่องปากคือ ปัจจัยที่ปูทางให้เชื้อราเติบโตขึ้น และทำให้เป็นโรคเชื้อราในปากในที่สุด 

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
โปรแกรมตรวจสุขภาพวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 99 บาท ลดสูงสุด 96%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

การติดเชื้อรานี้จะเกิดกับทารกประมาณ 5-7% ผู้ป่วยโรคเอดส์ (AIDS) ประมาณ 9-31% และผู้ป่วยโรคมะเร็งประมาณ 20%

อาการของโรคเชื้อราในปาก

  • มีรอยสีขาวในปาก หรือบนลิ้น บางครั้งบริเวณดังกล่าวจะมีเลือดออกด้วยเวลาสัมผัส
  • ช่องปากแดง 
  • มีอาการปวดแสบ
  • มุมปากแตก 

ปัจจัยเสี่ยงต่อการเป็นโรคเชื้อราในปาก

  • เป็นมะเร็ง เอดส์ หรือโรคอื่นๆ ที่ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง
  • อยู่ในช่วงทำเคมีบำบัด
  • อยู่ระหว่างใช้ยาปฏิชีวนะ เช่น ยาสเตียรอยด์ (Steroid) ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids) หรือยากดภูมิต้านทาน (Immunosuppressive drugs)
  • ใช้ยาสูดดมสำหรับผู้ป่วยโรคหอบหืด  
  • เป็นผู้สูงอายุมาก หรืออายุน้อยมากๆ
  • เป็นเบาหวานซึ่งไม่ได้รับการควบคุมดูแลที่ดีนัก
  • ใส่ฟันปลอมต่อเนื่องเป็นเวลานานๆ และไม่ถอดออกมาทำความสะอาดตามที่ทันตแพทย์แนะนำ
  • ออรัลเซ็กซ์ (Oral sex) กับผู้ที่ติดเชื้อ

โรคเชื้อราในปากกับเด็กทารก

เด็กแรกเกิด หรือทารกที่มีเชื้อราในปากนั้นถือเป็นเรื่องปกติ และไม่มีอะไรที่น่าเป็นห่วง ยกเว้นว่าจะเป็นติดต่อกันยาวนานมากกว่า 1-2 สัปดาห์ คุณพ่อคุณแม่ หรือผู้ปกครองอาจต้องพาเด็กไปพบแพทย์เพื่อตรวจสอบอาการให้สบายใจ 

แต่ปกติแล้ว หากโรคเชื้อราเกิดขึ้นกับทารก เชื้อราก็จะหายไปเองในเวลาต่อมา ต่างจากในผู้ใหญ่ที่โรคเชื้อราในปากจะเกิดกับผู้ที่สุขภาพช่องปากไม่ดีและจะเป็นเฉพาะกับผู้ป่วยที่อาการหนักจริงๆ เท่านั้น 

เช่น ผู้ที่มีฟันผุขนาดใหญ่มากๆ และละเลยไม่ยอมรักษา ผู้ที่สูบบุหรี่จัดมาก เพราะควันบุหรี่สามารถสร้างความระคายเคืองให้กับเนื้อเยื่อของเยื่อบุช่องปากได้ และทำให้ยีสต์และจุลินทรีย์อื่นๆ เติบโตได้ง่าย

โรคติดเชื้อราที่หัวนม

เป็นกรณีที่มีให้เห็นอยู่บ่อยๆ โดยมักจะพบโรคนี้ในแม่ที่ต้องให้นมลูกเองและจะเกิดที่บริเวณหัวนมและในท่อน้ำนม การติดเชื้อนี้มักจะเกิดหลังจากมีการใช้ยาปฏิชีวนะติดต่อกันเป็นเวลานาน 

เมื่อมีการติดเชื้อที่บริเวณนี้ก็อาจทำให้ผู้เป็นแม่ทำให้รู้สึกเจ็บเต้านม ปวด และระคายเคืองผิวบริเวณหน้าอกได้ ส่วนปากของทารกก็อาจมีคราบพลัคสีขาวซึ่งเป็นเชื้อราอยู่ 

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

หากตรวจพบว่า มีการติดเชื้อราแล้ว แม่และลูกจะต้องได้รับการรักษาอาการติดเชื้อนี้ทั้งคู่

การรักษาโรคเชื้อราในปาก

แพทย์ หรือทันตแพทย์ สามารถตรวจพบการติดเชื้อยีสต์ในปากคุณได้ง่ายๆ เพียงแค่มองหาแผลนุ่มๆ สีขาวในปาก หรือบนลิ้น 

บางรายแพทย์อาจยืนยันผลการตรวจด้วยการขูดเอาชิ้นส่วนของแผลในปากไปตรวจด้วยกล้องจุลทรรศน์ หรือส่งไปยังห้องปฏิบัติการเพื่อเพาะเลี้ยงดูว่า ใช่เชื้อราดังกล่าวหรือไม่ 

สำหรับวิธีการรักษา การรักษาจะประกอบด้วยการใช้น้ำยาบ้วนปากป้องกันเชื้อรา หรือให้ผู้ป่วยใช้ยาอมประมาณ 5-10 วัน

โพรไบโอติกส์สำหรับโรคเชื้อราในปาก

การรับประทานทานโพรไบโอติกส์ (Probiotics) ซึ่งเป็นแบคทีเรียดีคล้ายกับแบคทีเรียที่พบได้ทั่วไปในร่างกาย สามารถฟื้นฟูความสมดุลของแบคทีเรียในช่องปากได้

อีกทั้งยังสามารถพบโพรไบโอติกส์ได้ในผลิตภัณฑ์เสริมอาหารบางชนิด และโยเกิร์ตบางยี่ห้อที่มีส่วนผสมของแบคทีเรียที่มีชีวิตอยู่ด้วย 

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง

ทั้งนี้ชนิดและปริมาณของแบคทีเรียในผลิตภัณฑ์โพรไบโอติกส์ก็จะมีความแตกต่างกันไป คุณจึงต้องเปรียบเทียบดูฉลากของแต่ละผลิตภัณฑ์อย่างรอบคอบก่อนเลือกซื้อ

ภาวะแทรกซ้อนของโรคเชื้อราในปาก

สำหรับผู้ที่มีสุขภาพดีนั้น โรคเชื้อราในปากมักจะไม่รุนแรงและไม่ส่งผลกระทบในระยะยาว แต่หากผู้ที่มีภูมิต้านทานต่ำ หรืออ่อนแอ การติดเชื้ออาจลามไปถึงหลอดอาหารและแพร่ผ่านกระแสเลือดไปยังอวัยวะอื่นๆ ได้ 

ดังนั้นการรักษาที่มีประสิทธิภาพและรวดเร็วจึงเป็นสิ่งจำเป็น เพราะผู้ป่วยที่ติดเชื้อราแล้วปล่อยไว้ไม่รับการรักษา การติดเชื้อจะรุนแรงขึ้นจนนำไปสู่การติดเชื้อชนิดแคนดิดา อัลบิแคนส์ (Candida albicans) ซึ่งเป็นเชื้อร้ายแรงได้ 

หากผู้ป่วยเข้าสู่ภาวะนี้แล้วจะเรียกว่า "ภาวะติดเชื้อเข้ากระแสเลือด (invasive candidiasis)" 

นอกจากนี้เข็มพลาสติกที่ใช้ฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำ หรืออุปกรณ์ทางการแพทย์อื่นๆ ที่มีเชื้อชนิดแคนดิดาปนเปื้อนอยู่ ก็สามารถทำให้ผู้ป่วยติดเชื้อจนเข้าสู่ภาวะติดเชื้อเข้ากระแสเลือดได้เช่นกัน 

เพราะในความเป็นจริงนั้น เชื้อยีสต์ที่ทำให้เกิดการติดเชื้อในกระแสเลือดมากถึง 10% เป็นเชื้อที่ได้รับมาจากโรงพยาบาล เราสามารถเรียกโรคแบบนี้ได้อีกชื่อว่า "โรคติดเชื้อในโรงพยาบาล (Nosocomial infection)"

อาการของภาวะติดเชื้อเข้ากระแสเลือด 

ผู้ป่วยที่มีภาวะติดเชื้อกระแสเลือดจะมีอาการไข้ขึ้นสูง และหนาวสั่น แต่จะไม่มีอาการที่เฉพาะเจาะจงมากนัก และอาการก็มักขึ้นอยู่กับว่า ติดเชื้ออยู่ที่อวัยวะใด 

การรักษาด้วยยาต้านเชื้อราในช่องปาก หรือการฉีดยาทางหลอดเลือดดำจะใช้เวลาอยู่หลายสัปดาห์ 

นอกจากนี้โรคเชื้อราในปากก็อาจส่งสัญญาณของอาการ หรือโรคบางอย่างที่แพทย์ยังตรวจไม่พบได้อีกด้วย เช่น โรคเบาหวาน หรือการติดเชื้อในผู้มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง (Human Immunodeficiency Virus: HIV) ซึ่งมักพบได้น้อย

จะป้องกันโรคเชื้อราในปากได้อย่างไร

วิธีที่ช่วยลดความเสี่ยงในการเป็นเชื้อราในปาก ได้แก่

  • ถ้าใส่ฟันปลอม ต้องทำความสะอาดฟันปลอมอยู่เสมอ และถอดเวลาเข้านอน  
  • ผู้สูงอายุ หรือผู้ที่ปากแห้ง คอแห้ง น้ำลายน้อย จะทำให้ยีสต์เจริญเติบโตได้ดี ดังนั้นน้ำลายเทียมจึงอาจช่วยได้ในบางครั้ง
  • ถ้ามีโรคประจำตัวที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับเชื้อราในช่องปาก เช่น โรคเบาหวาน ต้องพยายามควบคุมไม่ให้โรคกำเริบ 
  • ไม่สูบบุหรี่ 
  • รับประทานยาต้านเชื้อราให้ครบถ้วนตามแพทย์สั่ง

ถ้าสังเกตเห็นสัญญาณ หรืออาการใดๆ เกี่ยวกับเชื้อราในปาก ต้องไปพบแพทย์ทันทีเพื่อรับการรักษาโดยด่วน ก่อนที่เชื้อราจะลุกลามและก่อให้เกิดการติดเชื้ออย่างรุนแรงตามมา

เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสุขภาพสำหรับผู้หญิงและผู้ชาย จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกการอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


9 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Nemours KidsHealth, Oral Thrush (for Parents) ( https://kidshealth.org/en/parents/thrush.html), 12 November 2019.
Health Essentials from Cleveland Clinic, Thrush — the White Stuff Growing in Your Mouth (and How to Get Rid of it) (https://health.clevelandclinic.org/thrush-the-white-stuff-growing-in-your-mouth-and-how-to-get-rid-of-it/), 15 November 2019.
DermNet NZ, Oral candidiasis (https://dermnetnz.org/topics/oral-candidiasis/), 12 November 2019.

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

ดูคำถามและคำตอบอื่นๆ ที่เกี่ยวกับอาการนี้
เป็นไข้หวัดใหญ่ชนิดเดียวกันในช่วงๆเวลาใกล้กันได้หรือไม่คะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
สงสัยคะทำไมคนไข้ส่วนใหญ่จะติดเชื้อในกระแสเลือดคะ
คำถามนี้ได้การตอบจากพยาบาลผู้เชี่ยวชาญ
เชื้อ HPV เกิดขึ้นได้อย่างไร และสามารถติดต่อกันทางเพศสัมพันธ์ได้หรือไม่ ถ้าได้..สามารถตรวจเช็คได้ทางไหนบ้าง
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
ปัญหาสิวในวัย30+
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
เรื่องความเข้มข้นของเลือดในการบริจาคเลือดค่ะ เคยบริจาคได้ แต่สองสามปีมานี้ ทั้งพักผ่อน อกล ก็ยังไม่สามารถบริจาคเลือดได้ค่ะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
การใส่เหล้ก จำเป้นไหมไม่ที่ไม่ผ่าออก
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)