นพ. สุวพัชญ์ พิศาลมงคล แพทย์ทั่วไป
เขียนโดย
นพ. สุวพัชญ์ พิศาลมงคล แพทย์ทั่วไป

เยื่อแก้วหูทะลุ (Tympanic membrane perforation)

เผยแพร่ครั้งแรก 31 ส.ค. 2019 อัปเดตล่าสุด 29 มี.ค. 2021 เวลาอ่านประมาณ 3 นาที

เยื่อแก้วหู (Tympanic membrane) เป็นแผ่นเนื้อเยื่อบางๆ กั้นระหว่างหูชั้นนอกกับหูชั้นกลาง เมื่อคลื่นเสียงเคลื่อนที่ผ่านเข้ามาทางรูหูกระทบกับเยื่อแก้วหู เยื่อแก้วหูจะสั่น ทำให้พลังงานเสียงที่ผ่านเข้ามานั้นถูกเปลี่ยนเป็นพลังงานกล ถ่ายทอดไปยังกระดูกค้อน (Malleus) ทั่ง (Incus) และโกลน (Stapes) ตามลำดับ จะเห็นได้ว่าเยื่อแก้วหูมีความสำคัญและเป็นโครงสร้างที่บอบบาง หลายคนคงกำลังสงสัยว่าเยื่อแก้วหูทะลุที่เคยได้ยินกันมาบ้างแล้วนั้นเกิดจากสาเหตุอะไร อันตรายหรือไม่ มีอาการอย่างไรที่จะรู้ได้ว่าเยื่อแก้วหูทะลุ และมีวิธีการรักษาและดูแลตนเองอย่างไร สามารถหาคำตอบได้จากบทความนี้

สาเหตุของแก้วหูทะลุ หรือ เยื่อแก้วหูทะลุ

เนื่องจากโครงสร้างของเยื่อแก้วหูค่อนข้างบอบบาง จึงมีหลายสาเหตุที่ทำให้เยื่อแก้วหูทะลุได้ เช่น

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ตรวจ รักษา หู คอ จมูก วันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 854 บาท ลดสูงสุด 54%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

  • เยื่อแก้วหูได้รับบาดเจ็บจากการใช้คัตตอนบัตหรือไม้แคะหู เนื่องจากขณะกำลังแคะหูนั้นไม่สามาถมองเห็นได้ว่าสิ่งต่างๆ ที่นำเข้าไปในหูนั้นไปโดนอวัยวะใดบ้าง ดังนั้นควรหลีกเลี่ยงการทำความสะอาดภายในหูด้วยการใช้สิ่งต่างๆ เข้าไปในหู

    การมีขี้หูเป็นสิ่งปกติของร่างกาย หากมีขี้หูอุดตัน (Impacted cerumen) จนทำให้การได้ยินผิดปกติ แนะนำให้ไปพบแพทย์เฉพาะทางหู คอ จมูก (Otolaryngologist) เพื่อดูดหรือนำขี้หูที่อุดตันออกมา การทำความสะอาดหูด้วยตนเองควรใช้สำลีเช็ดทำความสะอาดบริเวณภายนอกรูหูเท่านั้น 
  • เสียงที่ดังมาก เช่น เสียงระเบิด เนื่องจากแรงดันและพลังงานเสียงปริมาณมากผ่านเข้ามายังบริเวณเยื่อแก้วหู ทำให้เยื่อแก้วหูฉีกขาด หรือทะลุได้
  • การได้รับบาดเจ็บบริเวณศีรษะ เช่น กะโหลกศีรษะแตก หากบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บอยู่ใกล้หรือมีโครงสร้างที่อยู่ใกล้กับเยื่อแก้วหู จะทำให้เยื่อแก้วหูได้รับบาดเจ็บได้
  • การได้รับการกระทบกระเทือนบริเวณหูโดยตรง เช่น โดนตบบริเวณหู ทำให้เยื่อแก้วหูได้รับการกระทบกระเทือนโดยตรงได้
  • การได้รับบาดเจ็บของเยื่อแก้วหูจากการเปลี่ยนแปลงความดันบรรยากาศอย่างรวดเร็ว (Barotrauma) พบได้ในระหว่างการนั่งเครื่องบินตอนเครื่องบินกำลังขึ้นหรือลงจอด และการดำน้ำลึก
  • การอักเสบติดเชื้อของหูชั้นกลาง (Otitis media) กระบวนการอักเสบและหนองภายในหูชั้นกลางทำให้เกิดการสลายตนเอง (Necrosis) ของเยื่อแก้วหู จนเกิดเป็นรูขึ้นมาได้
  • เนื้องอกต่างๆ ภายในหู (Neoplasm) ทำให้เกิดกระบวนการอักเสบและเกิดรูบนเยื่อแก้วหูขึ้นมาได้

เยื่อแก้วหูทะลุ อันตรายหรือไม่?

เยื่อแก้วหูทะลุ ส่วนใหญ่ไม่ได้เป็นอันตรายขนาดที่จะต้องได้รับการรักษาจากแพทย์เฉพาะทางหู คอ จมูกในทันที  แต่ถ้าหากมีอาการต่างๆ หรือประวัติที่สงสัยว่ามีเยื่อแก้วหูทะลุ ควรไปพบแพทย์ทั่วไปเพื่อรับการซักประวัติและตรวจร่างกาย แพทย์จะวินิจฉัยและรักษาเบื้องต้นให้ ก่อนส่งคุณไปพบแพทย์เฉพาะทางหู คอ จมูก

ในกรณีที่มีปัญหาภายในหูจริง ไม่ควรปล่อยให้มีอาการผิดปกติไว้นาน เนื่องจากอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ภายในหูได้

อาการเยื่อแก้วหูทะลุ

อาการของเยื่อแก้วหูทะลุ ประกอบด้วย

  • มีของเหลวไหลออกจากรูหู เช่น เลือด หนอง น้ำใสๆ
  • มีอาการปวดหูร่วมกับมีประวัติหูชั้นกลางอักเสบติดเชื้อ
  • มีเสียงหึ่งๆ ในหู คล้ายเสียงแมลงบินใกล้บริเวณหู
  • เมื่อพยายามหายใจออกขณะที่ปิดปากปิดจมูก (Valsalva maneuver) แล้วได้ยินเสียงลมผ่านออกมาจากรูหู
  • การได้ยินเสียงผิดปกติ หรือมีการสูญเสียการได้ยินในหูข้างที่เยื่อแก้วหูทะลุ

นอกจากอาการต่างๆ ที่ทำให้สงสัยว่ามีเยื่อแก้วหูทะลุแล้ว ยังมีประวัติที่ทำให้สงสัยถึงภาวะนี้ด้วยเช่นกัน คือ ประวัติการติดเชื้อในหูชั้นกลางซ้ำๆ บ่อยๆ มีประวัติเคยผ่าตัดบริเวณหูมาก่อน ประวัติการใช้คัตตอนบัตหรือไม้แคะหูแล้วมีเลือดติดออกมา เป็นต้น

วิธีการรักษาเยื่อแก้วหูทะลุเป็นอย่างไร ต้องผ่าตัดหรือไม่?

โดยทั่วไปแล้ว เยื่อแก้วหูสามารถซ่อมแซมตนเองได้ในระดับหนึ่ง หากรูที่ทะลุบนเยื่อแก้วหูมีขนาดเล็ก แพทย์จะปล่อยให้เยื่อแก้วหูได้ซ่อมแซมตนเอง โดยจะให้ยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันการติดเชื้อภายในบริเวณหูชั้นกลาง เนื่องจากการติดเชื้อนี้จะทำให้เยื่อแก้วหูไม่สามารถซ่อมแซมตนเองได้ จากนั้นจะติดตามอาการและขนาดของรูที่ทะลุอย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลาประมาณ 2 เดือน หากรูที่มีขนาดเล็กไม่มีการซ่อมแซมตนเอง หรือซ่อมแซมตนเองได้ไม่ดีพอ

กรณีที่รูบนเยื่อแก้วหูมีขนาดใหญ่ แพทย์อาจพิจารณาผ่าตัดเล็กที่เรียกว่า ทีมพาโนพลาสตี (Tympanoplasty) โดยการผ่าตัดนี้จะทำโดยการนำเนื้อเยื่อในบริเวณอื่นมาแปะบนเยื่อแก้วหู จะทำการรักษาแบบผู้ป่วยนอก ไม่ต้องเข้าห้องผ่าตัด

วิธีการดูแลตนเองเมื่อมีเยื่อแก้วหูทะลุ

วิธีดูแลตัวเองเมื่อเยื่อแก้วหูทะลุ มีดังต่อไปนี้

  • หลีกเลี่ยงไม่ให้น้ำเข้าไปในรูหู อาจใส่สำลีชุบวาสลีนอุดรูหูขณะอาบน้ำเพื่อป้องกันน้ำเข้าหู
  • ระมัดระวังไม่ให้หูติดเชื้อ เนื่องจากการติดเชื้อจะทำให้เยื่อแก้วหูไม่ซ่อมแซมตนเอง
  • หลีกเลี่ยงการกระทบกระเทือนบริเวณหู เพราะจะทำให้กระบวนการซ่อมแซมตนเองของเยื่อแก้วหูช้าลง
  • ไม่สั่งน้ำมูกแรงๆ เพราะจะทำให้เยื่อแก้วหูได้รับบาดเจ็บ
  • อาจทำการประคบอุ่นเพื่อบรรเทาอาการปวดหรือไม่สบายในหูได้

ถ้าเคยแก้วหูทะลุ จะขึ้นเครื่องบินได้ไหม?

สำหรับผู้ที่มีแก้วหูทะลุอยู่ หรือเคยมีแก้วหูทะลุ สามารถโดยสารเครื่องบินได้ตามปกติ แต่ถ้าได้รับการผ่าตัดบริเวณเยื่อแก้วหูที่ทะลุมานั้น ควรจะสอบถามแพทย์ที่ทำการผ่าตัดถึงการโดยสารเครื่องบินก่อนการเดินทาง


2 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
ncbi.nlm.nih, [Tympanic membrane perforation ]. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24822331),
mayoclinic, Ruptured eardrum (perforated eardrum) (https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ruptured-eardrum/symptoms-causes/syc-20351879), Oct. 03, 2019

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

ดูคำถามและคำตอบอื่นๆ ที่เกี่ยวกับอาการนี้
อาการแก้วหูทะลุ มีวิธีรักษาอย่างไรบ้างคะ และสามารถรักษาให้หายเป็นปกติได้หรือไม่คะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
สงสัยครับถ้ามดเข้าหู มดสามารถกัดแก้วหูให้ทะลุได้มั้ย หรือมีเคสที่แมลงเข้าหูแล้วทำแก้วหูทะลุมั้ยครับ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
หูอื้อข้างเดียวเป็นมา1สัปดาห์จะหายไหครับ..ในหูมีนำ้ด้วยหมอบอกแก้วหูทะลุ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)