แม้ว่าในปัจจุบันจะทางเลือกในการคุมกำเนิดหลากหลายวิธี ซึ่งสะดวก ปลอดภัย ได้ประสิทธิภาพมากกว่าการรับประทานยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน แต่ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินก็ยังมีหลายคนเลือกใช้ สำหรับป้องกันการตั้งครรภ์ที่ไม่พึงประสงค์ โดยคำถามหนึ่งที่พบบ่อย ได้แก่ ยาคุมฉุกเฉิน กินตอนไหน? เภสัชกรแนะนำว่าการรับประทานยาคุมกำเนิดฉุกเฉินที่มีส่วนประกอบของลีโวนอร์เจสเตรล (Levonorgestrel) นั้น ให้รับประทานภายใน 72 ชั่วโมงของการมีเพศสัมพันธ์ จึงจะมีประสิทธิผลในการป้องกันการตั้งครรภ์สูงสุด ซึ่งจากการศึกษาพบว่า การรับประทานยาลีโวนอร์เจสเตรลภายใน 72 ชั่วโมงของการมีเพศสัมพันธ์ จะทำให้มีโอกาสตั้งครรภ์น้อยกว่าการรับประทานหลังจาก 72 ชั่วโมงอย่างมีนัยสำคัญ เนื่องจากกลไกของลีโวนอร์เจสเตรลคือยืดระยะเวลาการตกไข่ เพื่อไม่ให้เกิดการปฏิสนธิระหว่างอสุจิกับไข่ ยิ่งรับประทานได้เร็ว ประสิทธิผลในการป้องกันก็จะยิ่งสูงมากขึ้น
ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินที่วางจำหน่ายในประเทศไทย
ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินที่มีวางจำหน่ายในประเทศไทยเป็นยาคุมกำเนิดที่มีส่วนประกอบของลีโวนอร์เจสเตรล มีทั้งยี่ห้อที่วางจำหน่ายในรูปแบบ 1 เม็ด และแบบ 2 เม็ด ได้แก่
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
| ยี่ห้อที่มีวางจำหน่าย | บริษัทผู้ผลิต | รูปแบบยา |
|---|---|---|
| Tansy One | Exeltis | ยาเม็ด ประกอบด้วย Levonorgestrel ขนาด 1.5 มิลลิกรัม จำนวน 1 เม็ด |
| Jus One | พอนด์ เคมีคอล | |
| Madonna | Millimed | |
| Madonna | Biolab | ยาเม็ด ประกอบด้วย Levonorgestrel ขนาด 0.75 มิลลิกรัม จำนวน 2 เม็ด |
| Postinor 2 | Gedeon Richter | |
| Mary Pink | ไบร์วู๊ดฟาร์มาซูติคอล | |
| Ladynore | Biolab |
ยาคุมฉุกเฉิน กินตอนไหน?
จากตารางด้านบนจะเห็นว่า ยาคุมฉุกเฉินมีแบบ 1 เม็ด กับ 2 เม็ด โดยแต่ละแบบของยาคุมฉุกเฉิน กินตอนไหน ดูรายละเอียดได้ดังนี้
- ชนิด 1 เม็ด ให้รับประทานภายใน 72 ชั่วโมงของการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้มีการป้องกัน หรือสงสัยว่าการป้องกันการคุมกำเนิดไม่ได้ผล
- ชนิด 2 เม็ด ให้รับประทานเม็ดแรก ภายใน 72 ชั่วโมงของการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้มีการป้องกัน หรือสงสัยว่าการป้องกันการคุมกำเนิดไม่ได้ผล (รับประทานเม็ดใดก่อนก็ได้) หลังจากนั้น 12 ชั่วโมง ให้รับประทานอีก 1 เม็ดที่เหลือ
กรณีรับประทานยาเม็ดแรกของคุมกำเนิดฉุกเฉินแบบ 2 เม็ด จากนั้นยาเม็ดที่เหลือหายไป หรือลืมไว้ที่อื่น สามารถหาซื้อยาแผงใหม่ที่เป็นยาคุมฉุกเฉินแบบ 2 เม็ดมารับประทานทดแทนกันได้ ยี่ห้อไม่เหมือนเม็ดแรกก็ได้ ให้รับประทานเม็ดใดก็ได้ 1 เม็ดเป็นเม็ดที่ 2 ต่อจากแผงเก่า จะให้ผลการคุมกำเนิดแบบเดียวกัน
อีกเรื่องหนึ่งที่หลายคนมักสงสัยได้แก่ ยาคุมฉุกเฉิน กินตอนไหน ก่อนหรือหลังกินข้าวดีกว่ากัน? สำหรับข้อสงสัยนี้ เภสัชกรแนะนำว่าสามารถรับประทานยาคุมฉุกเฉินที่มีลีโวนอร์เจสเตรลเป็นตัวยาสำคัญพร้อมอาหาร หรือไม่พร้อมอาหารก็ได้ แต่หากรับประทานก่อนนอนก็จะช่วยลดผลข้างเคียงที่กินยาแล้วคลื่นไส้อาเจียนได้ส่วนหนึ่ง
ยาคุมฉุกเฉินชนิด 1 เม็ดกับ 2 เม็ดแตกต่างกันอย่างไร?
การผลิตยาในรูปแบบ 1 เม็ด ก็เพื่อป้องกันการลืมรับประทานยาเม็ดที่ 2 จากการศึกษารูปแบบงานวิจัยเชิงสังเคราะห์แห่งหนึ่งพบว่า การรับประทานยาคุมกำเนิดชนิด 1 เม็ด ที่ประกอบด้วยลีโวนอร์เจสเตรลขนาด 1.5 มิลลิกรัม ให้ประสิทธิผลในการป้องกันการตั้งครรภ์ไม่ต่างจากการแยกรับประทานยาคุมกำเนิดชนิด 2 เม็ด ที่ประกอบด้วยลีโวนอร์เจสเตรลขนาด 0.75 มิลลิกรัม
ดังนั้น หากกลัวจะลืมรับประทานยาเม็ดที่ 2 แนะนำให้ใช้ยาชนิด 1 เม็ด หรือรับประทานขนาด 0.75 มิลลิกรัมครั้งเดียว 2 เม็ดพร้อมกัน ก็ให้ผลในการคุมกำเนิดเช่นเดียวกัน
วิธีแก้ไขหากไม่ได้รับประทานยาคุมในระยะเวลาที่กำหนด
ในกรณีที่ไม่สามารถรับประทานยาคุมกำเนิดฉุกเฉินภายใน 72 ชั่วโมงได้ ก็ให้รีบรับประทานทันทีที่สะดวก โดยระยะเวลาสูงสุดที่มีการศึกษาคือ 120 ชั่วโมง หรือ 5 วัน แม้ประสิทธิผลในการคุมกำเนิดจะลดลงไปมาก คือไม่สามารถรับรองผลว่าจะสามารถคุมกำเนิดได้ 100% แต่ก็ยังมีประสิทธิภาพมากกว่าการไม่รับประทานยาเลย
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
วิธีการแก้ไขในกรณีที่ไม่สามารถรับประทานยาคุมฉุกเฉินได้ตามที่กำหนด หรือมีแนวโน้มว่าจะเกิดการตั้งครรภ์ คือการปรึกษาแพทย์ ซึ่งสามารถให้คำตอบได้ชัดเจนที่สุด
กินยาคุมกำเนิดฉุกเฉินบ่อยจะส่งผลเสียต่อมดลูกหรือไม่?
การใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินทำให้ร่างกายได้รับปริมาณของลีโวเจสเตรลที่อาจส่งผลให้เกิดอาการข้างเคียง เช่น คลื่นไส้ อาเจียน และยังมีการศึกษาถึงความเกี่ยวข้องของการใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน ต่อการเพิ่มโอกาสของการเกิดมะเร็งเต้านม แพทย์จึงแนะนำให้ใช้ยาคุมกำเนิดแบบฉุกเฉินไม่เกินเดือนละ 2 ครั้ง
นอกจากนี้ยังมีการศึกษาที่พบว่า กลุ่มที่รับประทานยาคุมกำเนิดแบบฉุกเฉินจะมีรอบเดือนในช่วงสามสัปดาห์แรกสั้นกว่ากลุ่มที่ไม่ได้รับประทาน และส่งผลให้ประจำเดือนในรอบถัดไปมานานกว่าปกติ
มีสัญญาณอะไรบอกหรือไม่ว่ากินยาคุมกำเนิดฉุกเฉินได้ผลแล้ว?
แม้จะรับประทานยาคุมกำเนิดฉุกเฉินได้ถูกต้องทุกอย่าง แต่ก็ไม่ได้มีการรับรองว่าจะคุมกำเนิดได้ 100 % มีสัญญาณแรกที่อาจบอกได้ว่าการคุมกำเนิดไม่สำเร็จ คือ ประจำเดือนไม่มาตามกำหนด วิธีการที่จะตรวจสอบว่ายาคุมกำเนิดฉุกเฉินนั้นได้ผลหรือไม่ คือการตรวจการตั้งครรภ์เท่านั้น ควรใช้ชุดตรวจการตั้งครรภ์หลังจากมีเพศสัมพันธ์ไปแล้ว 14 วัน เพราะการตรวจก่อนหน้านั้นอาจให้ผลเป็นลบ ถึงแม้จะเกิดการตั้งครรภ์ก็ตาม
