สำหรับยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยว ได้แก่ เอ็กซ์ลูตอน, เดลิตอน และ ซีราเซท ซึ่งมีเม็ดยาฮอร์โมน 28 เม็ด/แผง ไม่มีเม็ดยาหลอก เมื่อรับประทานหมดแผงแล้ว ไม่ต้องเว้นว่าง แต่ให้ต่อแผงใหม่ในวันถัดมาได้เลย

                ภาวะขาดประจำเดือนจัดเป็นผลข้างเคียงที่พบบ่อยในผู้ที่ใช้ยาคุมชนิดนี้นะคะ

                ดังนั้น สำหรับผู้ที่ใช้ยาคุมยี่ห้อ เอ็กซ์ลูตอน, เดลิตอน หรือซีราเซท จนหมดแผงแล้ว ก็ยังไม่มีประจำเดือนมา ไม่ต้องตกใจค่ะ นั่นเป็นผลข้างเคียงจากยาคุมที่ใช้นั่นเอง ไม่มีอันตราย

                หากมั่นใจว่ารับประทานยาคุมอย่างต่อเนื่อง สม่ำเสมอ และตรงเวลา (ไม่ช้าเกิน 3 ชั่วโมงจากเวลาปกติสำหรับเอ็กซ์ลูตอนและเดลิตอน หรือไม่ช้าเกิน 12 ชั่วโมงจากเวลาปกติสำหรับซีราเซท) สามารถต่อแผงใหม่ได้เลยนะคะ

 

               แต่สำหรับยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม…

                กรณีที่ใช้ยาคุมแบบ 21 – 22 เม็ด เมื่อรับประทานหมดแผงแล้วต้องเว้น 7 วัน (หรือ 6 วันหากใช้แบบ 22 เม็ด) ก่อนเริ่มแผงใหม่  ตามปกติแล้ว ประจำเดือนจะมาหลังหยุดยา 2-3 วัน

                แต่หากใช้ยาคุมแบบ 28 เม็ด เมื่อรับประทานหมดแผงแล้วให้ต่อแผงใหม่ในวันต่อไปได้เลย ประจำเดือนจะมาในช่วงที่รับประทานเม็ดยาหลอก (ซึ่งเป็นเม็ดแป้ง หรือเป็นยาบำรุงเลือดในบางยี่ห้อ)

                ซึ่งช่วงที่เว้นว่างก่อนเริ่มแผงใหม่ (กรณีที่ใช้แบบ 21 หรือ 22 เม็ด) หรือช่วงที่รับประทานยาเม็ดหลอก (กรณีที่ใช้แบบ 28 เม็ด) ถือเป็นช่วง “ปลอดฮอร์โมน” นั่นเอง

 

                แล้วหากประจำเดือนไม่มาในช่วงที่เป็นวันปลอดฮอร์โมนล่ะ…ควรทำไง?!?

 

 

 ต้องประเมินความเสี่ยงของการตั้งครรภ์นะคะ ดังนี้…

 

กรณีที่ 1 : ในรอบเดือนนี้ ไม่มีเพศสัมพันธ์เลย

งั้นก็ตัดโอกาสเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ไปได้เลยค่ะ เพราะแค่นอนสบตากัน มันทำให้ท้องไม่ได้ ก็คนนี่คะ…ไม่ใช่ปลากัด แหม่!!

 

 ถ้าไม่มีอะไรกัน จะใช้ยาคุมไปทำไม?

 ประการแรก ยาคุมมีประโยชน์มากกว่าแค่การคุมกำเนิดเท่านั้นนะคะ บางคนก็จำเป็นต้องใช้เพื่อเหตุผลอื่น ๆ เช่น ลดการเกิดสิว, ควบคุมรอบประจำเดือนให้ปกติ, ลดกลุ่มอาการก่อนมีประจำเดือน เป็นต้น เพราะฉะนั้น เห็นใครพกยาคุมแบบแผงรายเดือน อย่าเพิ่งคิดเหมารวมว่า “แหม…หล่อนคงจะมีกิจกรรม ‘อะเซเดเฮ!’ กับแฟนบ่อย ๆ ล่ะสิ” นะคะ

และประการที่สอง ในกรณีที่ใช้เพื่อการคุมกำเนิด แม้จะมีการหมายมั่นปั้นมือว่าจะมีกิจกรรมกระชับความสัมพันธ์กันบ่อย ๆ แต่ด้วยหลาย ๆ ปัจจัย อาจจะเป็น เครียดกับงาน เหนื่อยกับกิจกรรมอื่น ๆ หรือเกิดเหตุคับขัน ทำให้หมดอารมณ์สุนทรีย์โดยฉับพลัน อาจทำให้แผนที่วางไว้ ไม่เป็นไปอย่างที่วาดฝัน แต่ครั้นจะหยุดรับประทานยาคุมก็ไม่ได้ เพราะความหวังนั้นย่อมมีเสมอ (ฮ่า) เผื่อวันใดวันหนึ่งอาจได้เสร็จสมอารมณ์หมาย (ว้ายๆ) ขืนกิน ๆ หยุด ๆ เดี๋ยวจะพาลสะดุดไปเก้าเดือนน่ะสิ (ฮ่า)

นอกเรื่องไปไกลแล้ว กลับมาเข้าเรื่องกันดีกว่านะคะ (ฮ่า)

 

ในกรณีที่ไม่มีความเสี่ยงเลยที่จะตั้งครรภ์ เมื่อหมดระยะปลอดฮอร์โมน แม้จะยังไม่มีประจำเดือนมา ก็สามารถต่อแผงใหม่ได้ตามปกติเลยค่ะ

 

 

กรณีที่ 2 : มีเพศสัมพันธ์ในรอบเดือนนี้ แต่รับประทานยาคุมได้ถูกต้อง เหมาะสม และตรงเวลา

แม้ยาคุมกำเนิดจะไม่สามารถป้องกันการตั้งครรภ์ได้ 100% แต่หากใช้อย่างถูกต้อง ต่อเนื่อง และสม่ำเสมอตรงเวลา อีกทั้งไม่มีการใช้ยาอื่น ๆ ที่อาจส่งผลในการลดประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิดร่วมด้วย โอกาสที่จะเกิดการตั้งครรภ์ถือว่าน้อยมากนะคะ นั่นคือมีความเสี่ยงเพียงร้อยละ 0.03 เท่านั้นค่ะ

ดังนั้น เมื่อเว้นระยะปลอดฮอร์โมนครบ 7 วัน หากประจำเดือนยังไม่มา แนะนำให้ตรวจตั้งครรภ์ ซึ่งหากผลตรวจเป็นลบ ก็ให้ต่อแผงใหม่ได้ตามปกติค่ะ

 

 

กรณีที่ 3 : มีเพศสัมพันธ์ในรอบเดือนนี้ อีกทั้งรับประทานยาคุมไม่ถูกต้อง/ไม่ตรงเวลาอยู่บ่อยครั้ง หรือมีการใช้ยาอื่น ๆ ที่อาจส่งผลลดประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดร่วมด้วย

ให้ลองพิจารณา ว่า…

– กรณีที่ใช้เป็นแผงแรก เริ่มรับประทานยาคุมเหมาะสมหรือไม่

หากเริ่มใช้ภายในวันที่ 1-5 ของรอบเดือน สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้เลยโดยไม่ต้องใช้วิธีป้องกันอื่น ๆ ร่วมด้วย แต่หากเริ่มใช้หลังจากนั้น ต้องงดร่วมเพศ หรือใช้วิธีป้องกันอื่น ๆ ร่วมด้วยภายใน 7 วันแรกที่เริ่มรับประทาน

 

– กรณีที่ใช้ต่อเนื่อง การต่อแผงใหม่เหมาะสมหรือไม่

กรณีที่ใช้ยาคุมแบบ 21 เม็ด เมื่อหมดแผง จะต้องเว้น 7 วันก่อนเริ่มแผงใหม่ หากเว้นระยะนานกว่านั้น ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดจะไม่ต่อเนื่อง (สำหรับยาคุมที่มี 22 เม็ด ก็ให้เว้น 6 วันก่อนต่อแผงใหม่)

ส่วนยาคุมแบบ 28 เม็ด เมื่อหมดแผงแล้ว วันต่อไปให้ต่อแผงใหม่ได้เลยค่ะ

 

– รับประทานยาคุมถูกต้องหรือไม่

นั่นคือ รับประทานตามลำดับการใช้ที่ควรจะเป็น เช่น จากเม็ดยาฮอร์โมนไปหาเม็ดยาหลอก ซึ่งหากยาคุมที่ใช้นั้น ในเม็ดยาฮอร์โมนมีปริมาณยาเท่ากันทุกเม็ด การรับประทานผิดเม็ดโดยที่เป็นเม็ดยาฮอร์โมนเหมือนกันก็ไม่มีปัญหาค่ะ แต่หากรับประทานผิดโดยใช้ยาเม็ดหลอกแทนเม็ดยาฮอร์โมน แบบนี้มีปัญหาแล้วค่ะ โดยเฉพาะถ้าใช้ผิดต่อเนื่องกันหลายวัน

 

– รับประทานยาคุมต่อเนื่อง ตรงเวลาสม่ำเสมอหรือไม่

หากลืมรับประทานยาคุมชนิดฮอร์โมนรวมชนิดที่มีฮอร์โมนเอสโตรเจนสูง หรือรับประทานผิดโดยใช้เม็ดยาหลอกแทนเม็ดยาฮอร์โมน ติดต่อกันตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป

หรือ… ลืมรับประทานยาคุมชนิดฮอร์โมนรวมชนิดที่มีฮอร์โมนเอสโตรเจนต่ำ หรือรับประทานผิดโดยใช้เม็ดยาหลอกแทนเม็ดยาฮอร์โมน ติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป

หรือ… ลืมรับประทานยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยวรุ่นเก่า เกิน 3 ชั่วโมงขึ้นไป

หรือ… ลืมรับประทานยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยวรุ่นใหม่ เกิน 12 ชั่วโมงขึ้นไป

ทั้ง 4 กรณีที่กล่าวมา จะส่งผลให้ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดไม่ต่อเนื่อง และทำให้เสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ได้ โดยเฉพาะเมื่อแก้ไขไม่ถูกวิธีค่ะ

 

– รับประทานยาบางชนิดร่วมด้วยในระหว่างที่มีการใช้ยาคุม ซึ่งอาจส่งผลในการลดประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดหรือไม่

มีรายงานความล้มเหลวในการป้องกันการตั้งครรภ์ เมื่อใช้ยาต้านจุลชีพ, ยากันชัก และสมุนไพรบางชนิดร่วมด้วยในระหว่างที่รับประทานยาเม็ดคุมกำเนิด จึงควรแจ้งแพทย์และเภสัชกรให้ทราบ เพื่อพิจารณาการใช้ยาอื่นแทน หรือให้แนะนำเกี่ยวกับแนวทางแก้ไข หากมีความจำเป็นต้องใช้ยาดังกล่าวจริง ๆ

 

กรณีที่กล่าวมาทั้งหมดนี้ ส่งผลให้มีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ได้สูงกว่าที่ควรจะเป็น ดังนั้น หากครบ 7 วันของระยะปลอดฮอร์โมนแล้วประจำเดือนยังไม่มา ก็ควรทดสอบการตั้งครรภ์ค่ะ

 

 หากทดสอบการตั้งครรภ์แล้วให้ผลเป็นลบ สามารถต่อแผงใหม่ได้เลยหรือไม่???

 

หากผลตรวจเป็นลบ …คือไม่ตั้งครรภ์ ให้ดูว่ามีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ในช่วง 2 สัปดาห์ที่ผ่านมาหรือไม่ (ซึ่งอาจทำให้ไม่เห็นผลบวกในการทดสอบ) เช่น… ลืมรับประทานยาคุมติดต่อกันหลายวันในแถวที่ 3 ของแผง แล้วมีเพศสัมพันธ์แบบไม่ป้องกันสอดคล้องกับช่วงที่ไม่มีผลในการคุมกำเนิด

ถ้าใช่… ยังไม่ควรเริ่มรับประทานยาคุมแผงใหม่ค่ะ แต่ให้รอจนกว่าจะมีประจำเดือนมา แล้วค่อยเริ่มรับประทานใหม่

ระหว่างนั้น ควรหลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ไปก่อนนะคะ

 

อาจมีการตรวจตั้งครรภ์ซ้ำอีกครั้ง หากนับวันที่ไม่มีเพศสัมพันธ์ได้เกิน 14 วันแล้ว และประจำเดือนยังไม่มา ซึ่งถ้าผลตรวจเป็นลบ ก็ให้เริ่มยาคุมแผงใหม่ได้ แต่งดร่วมเพศ หรือให้ใช้ถุงยางร่วมด้วย ใน 7 วันแรกที่เริ่มใช้ยาคุมแผงนี้

 ทั้ง 3 กรณีที่กล่าวมาข้างต้น เมื่อต่อยาคุมแผงใหม่ จะไม่มีประจำเดือนมาในช่วงที่ใช้เม็ดยาฮอร์โมน นั่นคือ ประจำเดือนจะมาในช่วง “ปลอดฮอร์โมน” ของแผงใหม่เลย ซึ่งหากครบ 7 วันนั้น ประจำเดือนก็ยังไม่มาอีก ควรปรึกษาสูตินรีแพทย์เพื่อหาสาเหตุของความผิดปกติดังกล่าวนะคะ