การทำงานของสมอง นับว่าเป็นกระบวนการสำคัญในการขับเคลื่อนการดำรงชีวิตของเราให้เป็นไปอย่างราบรื่น เพราะสมรรถภาพทางสมอง มีผลโดยตรงต่อความจำและการรู้คิด เช่น การใช้ภาษา ทักษะในการดำรงชีวิตประจำวัน การรับรู้ต่อสิ่งแวดล้อม แต่เมื่ออายุมากขึ้น ภาวะที่อาจเกิดขึ้นได้กับผู้สูงวัย คือ ภาวะสมองเสื่อม (Dementia) ซึ่งหนึ่งในกลุ่มโรคที่พบได้มากที่สุด 60-80% คือ โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s Disease) โดยประมาณทุกๆ 68 วินาที จะมีผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์เพิ่มขึ้น 1 คนบนโลกใบนี้ และจากสถิติ พ.ศ. 2558 ของผู้สูงอายุในประเทศไทย พบว่ามีผู้ป่วยเป็นอัลไซเมอร์กว่า 600,000 คน และคาดว่า ในปี 2573 จำนวนจะเพิ่มสูงขึ้นเป็น 1,117,000 คน ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้ตั้งแต่อายุ 60 ปีขึ้นไป
อย่างไรก็ดี ในปัจจุบัน โรคอัลไซเมอร์ ยังไม่มีวิธีการรักษาให้หายขาดได้ แต่ก็มีวิธีในการดูแลสุขภาพของสมองให้ห่างไกลอัลไซเมอร์หลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็น การทานอาหารบำรุงสมอง การอ่านหนังสือ การฝึกทักษะความจำ หรืออีกหนึ่งทางเลือกอย่าง การออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ (Endurance exercise)
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
การออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ (Endurance exercise) คืออะไร มีอะไรบ้าง
การออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ (Endurance exercise) หรือเรียกอีกอย่างว่า การออกกำลังกายแบบแอโรบิก (Aerobic exercise) คือ การออกกำลังกายแบบที่ต้องใช้อากาศหรือออกซิเจน ในการสร้างเป็นพลังงานเอาไปใช้ในการเคลื่อนไหว โดยจะเป็นการออกกำลังกายที่มีการใช้กล้ามเนื้อกลุ่มใหญ่ๆ เน้นการทำงานของกล้ามเนื้ออย่างต่อเนื่อง เน้นความสม่ำเสมอ มีระยะเวลาในการออกกำลังกายแต่ละครั้งประมาณ 20-60 นาที เพื่อให้กล้ามเนื้อมีการหดและคลายตัวสลับกัน การออกกำลังกายในลักษณะนี้ จึงเป็นการออกกำลังกายที่ต้องใช้ความอดทนของระบบหายใจ ระบบหัวใจ และหลอดเลือด
โดยการออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ (Endurance exercise) นั้น ไม่ได้หมายถึง การเต้นแอโรบิกตามที่เข้าใจแต่เพียงเท่านั้น แต่การออกกำลังรูปแบบนี้ยังมีอีกหลากหลายประเภท เช่น การเดินเร็ว การเดินขึ้นเนิน การวิ่งเหยาะ การกระโดดเชือก การวิ่ง การปั่นจักรยาน การว่ายน้ำ และการขึ้นบันได เป็นต้น
การออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ (Endurance exercise) ช่วยชะลออาการอัลไซเมอร์ได้อย่างไร?
เนื่องจาก โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer's Disease) คือ โรคที่เกิดจากความเสื่อมถอยของการทำงานของสมอง ซึ่งเป็นผลจากความผิดปกติของของโครงสร้างเนื้อเยื่อในสมอง โดยความเสื่อมดังกล่าวเกิดจากโปรตีนชนิดหนึ่งที่เรียกว่า เบต้า-อะไมลอยด์ (ฺBeta-amyloid) ซึ่งจะไปจับกับเซลล์สมอง ส่งผลให้เซลล์สมองเสื่อมและฝ่อลง รวมถึงส่งผลให้การสื่อสารระหว่างเซลล์สมองเสียหายจากการลดลงของสารอะซีติลโคลีน (Acetylcholine) โดยเริ่มจากสมองส่วนฮิปโปแคมปัส (Hippocampus) ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการจดจำ จึงทำให้ผู้ป่วยมีปัญหาด้านความจำ
จากสาเหตุดังกล่าวข้างต้นนี้ ในปัจจุบันได้มีการศึกษาวิจัยทางการแพทย์ พบว่า การออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ (Endurance exercise) หรือ การออกกำลังกายแบบแอโรบิก (Aerobic exercise) ทำให้ร่างกายสามารถใช้ออกซิเจนได้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ช่วยให้หลอดเลือดแข็งแรง ส่งผลให้เลือดไปเลี้ยงสมองได้ดีขึ้น และที่สำคัญการออกกำลังกายลักษณะนี้ ยังช่วยสร้างเซลล์ประสาทของสมองในส่วนฮิปโปแคมปัส (Hippocampus) และชะลอการฝ่อของสมองในส่วนฮิปโปแคมปัส (Hippocampus) ได้อีกด้วย
คำแนะนำสำหรับการออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ (Endurance exercise) เพื่อดูแลสุขภาพสมอง ชะลอโรคอัลไซเมอร์
จะเห็นได้ว่า การออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ (Endurance exercise) เป็นหนึ่งในวิธีที่ช่วยกระตุ้นการทำงานในส่วนต่างๆ ของร่ายกาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งระบบประสาทและสมอง ส่งผลโดยตรงต่อการช่วยชะลอการเกิดโรคอัลไซเมอร์ และถึงแม้ว่าอัลไซเมอร์จะเป็นโรคที่เกิดในผู้สูงวัยที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป แต่จากการศึกษาวิจัยพบว่า การออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ (Endurance exercise) จะได้ผลดีที่สุดเมื่อเริ่มมีการออกกำลังกายตั้งแต่ก่อนจะมีเบต้า-อะไมลอยด์ (Beta-amyloid) เกิดขึ้นในสมอง ซึ่งเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดโรคอัลไซเมอร์
พูดง่ายๆ คือ ทุกคนสามารถเริ่มต้นการออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ได้ตั้งแต่ยังหนุ่มสาว ไม่จำเป็นต้องรอให้มีอาการของโรคอัลไซเมอร์หรือภาวะสมองเสื่อม
ออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ (Endurance exercise) อย่างไร ให้ได้ผลกับสมอง?
การออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ (Endurance exercise) สามารถเลือกประเภทการออกกำลังที่ถนัดหรือชื่นชอบได้ตามสะดวก เช่น การเดินเร็ว การวิ่งเหยาะ การเต้นแอโรบิก ว่ายน้ำ เป็นต้น แต่หัวใจสำคัญของการออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ (Endurance exercise) คือ ความต่อเนื่องและความสม่ำเสมอ ดังนั้นจึงควรออกกำลังกายประมาณ 4-5 วันต่อสัปดาห์ โดยใช้ระยะเวลาประมาณ 30-40 นาทีต่อครั้ง แต่ในผู้ที่ไม่ได้ออกกำลังกายเป็นประจำสามารถเริ่มต้นที่เวลา 20 นาทีได้
ในกรณีผู้สูงวัยหรือผู้ป่วยที่พบว่ามีภาวะสมองเสื่อมหรือเป็นโรคอัลไซเมอร์แล้วนั้น สามารถออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ได้เช่นกัน แต่การออกกำลังกายดังกล่าว ควรได้รับการปรึกษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อประเมินและวิเคราะห์รูปแบบการออกกำลังกายที่เหมาะสมกับอายุและสภาพร่างกาย
ถึงแม้ว่าการออกกำลังกายแบบแอนดูแรนซ์ จะมีส่วนช่วยในการชะลอโรคอัลไซเมอร์หรือภาวะสมองเสื่อมได้ แต่เพื่อการดูแลสุขภาพสมองอย่างรอบด้าน การออกกำลังกายจึงควรดำเนินไปพร้อมๆ กับการดูแลในรูปแบบอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็น การเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เลี่ยงการสูบบุหรี่ การดื่มสุรา และการนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอในแต่ละวัน เป็นต้น
