ภาวะเชื้อราในปากคืออะไร
ภาวะเชื้อราในปาก (Oral thrush) เป็นภาวะติดเชื้อราในช่องปากที่ไม่ติดต่อ และมักรักษาให้หายได้ด้วยยาต้านเชื้อรา ภาวะนี้มีอีกชื่อเรียกว่า "โอรอล แคนดิไดอาซิส" (Oral candidiasis) เพราะเป็นภาวะที่เกิดมาจากกลุ่มของยีสต์ที่มีชื่อเรียกว่า "แคนดิดา" (Candida)
นอกจากนี้ ภาวะเชื้อราในปาก ยังสามารถเกิดขึ้นได้จากการเจ็บป่วยของโรคบางชนิด ภูมิคุ้มกันร่างกายที่อ่อนแอ หรือการใช้ยาบางชนิดที่ไปกระตุ้นให้เกิดเชื้อรา หรือทำให้จุลินทรีย์ในช่องปากเสียความสมดุลด้วย
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
อาการของภาวะเชื้อราในปาก
อาการของภาวะเชื้อราในปากมีดังนี้
- เกิดปื้นสีขาวภายในปาก เมื่อหลุดออกจะทิ้งให้บริเวณที่เป็นมีสีแดงและอาจมีเลือดซึมออกมาเล็กน้อย
- ไม่อยากอาหาร หรือเกิดความรู้สึกไม่สบายในช่องปาก
- ภายในปากและลำคอมีสีแดง
- มุมปากแตก
- มีอาการเจ็บแสบร้อนในช่องปาก
บางกรณี อาการของเชื้อราในปากก็สามารถทำให้การกินหรือดื่มทำได้ยากขึ้น
ควรไปพบแพทย์เมื่อไร
คุณควรไปปรึกษาแพทย์ทันทีที่มีอาการของภาวะเชื้อราในปาก โดยแพทย์จะสามารถวินิจฉัยเชื้อราในปากได้ด้วยการสังเกตภายในช่องปากของคุณ บางกรณีอาจมีการตรวจเลือดด้วย เพื่อมองหาภาวะต้นเหตุอื่นๆที่เกี่ยวข้องกับเชื้อราในปาก เช่น โรคเบาหวาน การได้รับสารอาหารที่ไม่เพียงพอ
หากคุณทิ้งภาวะเชื้อราในปากไว้โดยไม่ทำการรักษา ก็จะทำให้เกิดอาการเรื้อรังมากขึ้น เชื้อราในปากก็จะมีการลุกลามที่รุนแรงมากกว่าเดิม และนำไปสู่การติดเชื้อที่อวัยวะส่วนอื่นของร่างกายจนเกิดโรคร้ายแรงกว่าเดิมได้
สาเหตุของภาวะเชื้อราในปาก
ผู้คนส่วนมากจะมีเชื้อราแคนดิดาอยู่ในช่องปากและระบบย่อยอาหาร โดยเชื้อราดังกล่าวจะไม่ก่อให้เกิดปัญหาอะไรเป็นปกติอยู่แล้ว แต่ภาวะเชื้อราในปากจะเกิดขึ้นได้ หากเชื้อราชนิดแคนดิดาเพิ่มจำนวนขึ้นจากสาเหตุหลายประการ เช่น
- การใช้ยาปฏิชีวนะเป็นเวลานานๆ ด้วยขนาดยาสูงๆ
- การใช้ยาสเตียรอยด์ (Steroid) แบบสูดสำหรับโรคหอบหืด
- การสวมใส่ฟันปลอมที่ไม่พอดี สวมใส่ฟันปลอมเป็นเวลานาน ไม่ถอดฟันปลอมออกมาล้างทำความสะอาด
- การดูแลสุขอนามัยในช่องปากที่ไม่ดี
- ปากแห้ง ทั้งจากภาวะทางการแพทย์หรือการใช้ยา
- การสูบบุหรี่
- การทำเคมีบำบัดเพื่อรักษาโรคมะเร็ง
สำหรับกลุ่มผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดเชื้อราในปากสูงมาก จะได้แก่
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
- ทารก เด็กเล็ก
- ผู้สูงอายุ
- ผู้ป่วยโรคเบาหวาน
- ผู้ป่วยภาวะพร่องวิตามินบี12
- ผู้ป่วยภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมากหรือน้อยเกินไป
- ผู้ติดเชื้อไวรัสเอชไอวี (Human Immunodeficiency Virus: HIV)
เนื่องจากผู้คนส่วนใหญ่จะมีเชื้อราแคนดิดา อยู่ในช่องปากอยู่แล้ว ทำให้ภาวะเชื้อราในปากไม่สามารถติดต่อกันได้ ซึ่งหมายความว่าภาวะนี้จะไม่สามารถส่งต่อให้ผู้อื่นได้ไม่ว่าวิธีไหนก็ตาม
การรักษาภาวะเชื้อราในปาก
เชื้อราในปากมักสามารถรักษาได้ด้วยการใช้ยาต้านเชื้อรา ซึ่งทันตแพทย์จะแนะนำในรูปแบบของน้ำยาบ้วนปาก หรือชนิดอมในช่องปาก โดยจะต้องใช้เป็นเวลาหลายครั้งต่อวัน ยาวนาน 7-14 วัน
กรณีที่มีการติดเชื้อราในส่วนอื่นๆ ของร่ายกายร่วมด้วย ทันตแพทย์อาจจะพิจารณาจ่ายยาชนิดรับประทานร่วมด้วย ยาเหล่านี้มักไม่ก่อให้เกิดผลข้างเคียงใดๆ แต่ก็อาจทำให้มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องอืด ปวดท้อง และท้องร่วงได้บ้าง
หากแพทย์วินิจฉัยว่ากลุ่มยาปฏิชีวนะ หรือกลุ่มยาสเตียรอยด์อาจเป็นตัวการที่ทำให้เกิดเชื้อราในปากขึ้น แพทย์อาจจะเปลี่ยนรูปแบบการใช้ยา หรือลดขนาดยาที่ใช้ลงแทน
การป้องกันภาวะเชื้อราในปาก
มีหลายสิ่งที่คุณสามารถทำเพื่อลดโอกาสการติดเชื้อราในปากได้ดังนี้
- บ้วนปากหลังอาหารทุกมื้อ
- แปรงฟันอย่างน้อย 2 ครั้งต่อวันด้วยยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์ และขัดฟันทุกวัน
- เข้าพบทันตแพทย์เป็นประจำเพื่อตรวจสภาพฟันแม้ว่าคุณจะใส่ฟันปลอม หรือไม่มีฟันตามธรรมชาติแล้วก็ตาม
- ถอดฟันปลอมเพื่อทำความสะอาดทุกคืนด้วยน้ำสบู่ หรือน้ำยาล้างฟันปลอมก่อนแช่ไว้ในสารละลายทำความสะอาด และไม่สวมใส่ในเวลานอน
- แปรงเหงือก ลิ้น และภายในช่องปากทุกส่วนด้วยแปรงสีฟันขนนุ่ม 2 ครั้งต่อวัน
- เข้าพบทันตแพทย์ในกรณีที่ฟันปลอมไม่พอดี
- เลิกบุหรี่
- บ้วนปากด้วยน้ำหลังใช้ยาสูดสเตียรอยด์
- ดูแลควบคุมภาวะสุขภาพที่เป็นอยู่ให้ดี เช่น โรคเบาหวาน
หากคุณมีภาวะทางสุขภาพ หรือกำลังเข้ารับการรักษาที่ทำให้ร่างกายมีความเสี่ยงต่อการเกิดเชื้อราในปากสูงขึ้น แพทย์อาจแนะนำให้คุณใช้ยาต้านเชื้อราเป็นคอร์สเพื่อยับยั้งไม่ให้เกิดเชื้อราขึ้น
แต่สิ่งที่สำคัญกว่านั้นคือ การรักษาความสะอาดในช่องปากอย่างสม่ำเสมอ หรือหากคุณมีโรคหรือภาวะผิดปกติในช่องปากอยู่แล้ว ก็ควรหมั่นไปพบทันตแพทย์เพื่อตรวจเช็กอาการ จะได้ไม่เสี่ยงต่อการเกิดเชื้อราในปากในภายหลังได้
