ในร่างกายของมนุษย์เราประกอบขึ้นจากธาตุทั้ง 4 ชนิด คือ ธาตุดิน 20 ประการ ธาตุน้ำ 12 ประการ ธาตุลม 6 ประการ ธาตุไฟ 4 ประการ และอากาศธาตุ คือ ช่องว่างในร่างกาย 10 ประการ ธาตุต่างๆเหล่านี้ถือเป็นที่ตั้งที่แรกเกิดของโรค ฉะนั้น เมื่อธาตุใดธาตุหนึ่งเกิดเจ็บป่วยหรือพิการขึ้นมา ตามคัมภีร์ได้จัดลักษณะตัวยาประจำธาตุและรสยาแก้ตามธาตุไว้ดังนี้
ลักษณะตัวยาประจำธาตุ
- ดอกดีปลีประจำปถวีธาตุ คือ ธาตุดิน20ประการ
- รากช้าพลูประจำอาโปธาตุ คือ ธาตุน้ำ12ประการ
- เถาสะค้านประจำวาโยธาตุ คือ ธาตุลม6ประการ
- รากเจตมูลเพลิง ประจำ เตโชธาตุ คือ ธาตุไฟ4ประการ
- เหง้าขิงแห้ง ธาตุอากาศ คือ ช่องว่างภายในร่างกาย 10 ประการ
รสยาแก้ตามธาตุ
- ปถวีธาตุพิการ แก้ด้วยยารสฝาด หวาน มัน เค็ม
- อาโปธาตุพิการ แก้ด้วยยารสเปรี้ยว เมาเบื่อ ขม
- วาโยธาตุพิการ แก้ด้วยยารสสุขุม เผ็ด ร้อน
- เตโชธาตุพิการ แก้ด้วยยารสเย็น จืด
