กองบรรณาธิการ HD
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HD

กระเพาะอาหารและลำไส้อักเสบ โรคเจ็บๆ ของระบบย่อยอาหาร

เผยแพร่ครั้งแรก 11 ส.ค. 2018 อัปเดตล่าสุด 25 ม.ค. 2021 เวลาอ่านประมาณ 2 นาที
กระเพาะอาหารและลำไส้อักเสบ โรคเจ็บๆ ของระบบย่อยอาหาร

กระเพาะอาหารและลำไส้เล็ก เป็นอวัยวะที่สำคัญมากในระบบย่อยอาหาร แต่ถ้าเมื่อไหร่อวัยวะทั้งสองดันบาดเจ็บและอักเสบขึ้นมาแล้วละก็ นอกจากจะเกิดอาการปวดแสบท้องทรมานแล้ว ยังทำให้อาหารที่เราทานเข้าไปถูกย่อยได้ไม่สมบูรณ์ จนมีอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ไปจนถึงขาดสารอาหารได้ โรคกระเพาะอาหารและลำไส้อักเสบ เป็นโรคที่เป็นกันมาก เกิดได้กับทุกวัย แถมทั้งสองโรคก็มีอาการปวดท้องเหมือนกันชวนให้สับสน ดังนั้น เรามาทำความรู้จักกับโรคทั้งสองให้ดียิ่งขึ้นกันเถอะ

โรคกระเพาะอาหารอักเสบ (Gastritis)

เกิดจากเซลล์เยื่อบุกระเพาะอาหารถูกทำลายโดยกรดในกระเพาะ ซึ่งสาเหตุนั้นมีมากมาย ทั้งการทานอาหารไม่ตรงเวลาเป็นประจำ การทานอาหาร ยา หรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ซึ่งระคายเคืองกระเพาะอาหาร และการติดเชื้อแบคทีเรีย H.pylori ซึ่งทำให้เกิดแผลในกระเพาะและเกิดการอักเสบตามมาได้ อาการของโรคที่เด่นชัด ได้แก่

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ตรวจ รักษาโรคทางเดินอาหาร วันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 116 บาท ลดสูงสุด 74%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

  • ปวดท้อง โดยเฉพาะท้องช่วงบน
  • ท้องอืด ท้องเฟ้อ
  • เมื่อทานอาหารเข้าไปมักมีอาการจุกเสียด แน่นท้อง และอิ่มง่าย
  • อาจคลื่นไส้อาเจียนหลังทานอาหารอิ่ม

อาการเหล่านี้อาจเกิดขึ้นเฉียบพลัน และหายไปเองภายในไม่กี่วัน หรือเกิดขึ้นเรื้อรังนานหลายสัปดาห์ก็ได้ นอกจากนี้ บางคนอาจมีอาการที่รุนแรงขึ้น เช่น มีเลือดออกในกระเพาะ ถ่ายเป็นเลือด เบื่ออาหาร อาหารไม่ย่อย และน้ำหนักลด

โรคลำไส้อักเสบ (Enteritis)

เกิดจากการบาดเจ็บของเยื่อบุผนังลำไส้เล็ก ซึ่งสาเหตุอาจมาจากสารพิษจากเชื้อโรคที่ปนเปื้อนในอาหาร การติดเชื้อแบคทีเรียและไวรัสโดยตรง รวมถึงสาเหตุอื่นๆ เช่น ได้รับสารพิษโลหะหนัก หรือทานเห็ดพิษเข้าไป นอกจากนี้ ในบางคนก็เกิดลำไส้อักเสบขึ้นโดยไม่ทราบสาเหตุ อาการที่พบได้บ่อย ได้แก่

  • ปวดท้องบิดรุนแรงเป็นพักๆ หรือปวดท้องหน่วงๆ
  • คลื่นไส้อาเจียน เบื่ออาหาร
  • ท้องเสีย ถ่ายเหลวเป็นน้ำ บางครั้งอาจถ่ายมีมูกเลือดปน
  • อาจมีไข้สูง หนาวสั่น

หากอาการเกิดขึ้นต่อเนื่องและมีถ่ายเหลวหลายครั้ง ผู้ป่วยมักมีอาการอ่อนเพลีย ตาแห้ง ปากแห้ง ซึ่งนั่นเป็นสัญญาณของ ‘ภาวะร่างกายขาดน้ำ’ ที่เป็นอันตรายมาก และต้องรีบรักษาโดยด่วน

การดูแลตัวเองและการรักษา

สำหรับ โรคกระเพาะอาหารอักเสบ มีข้อแนะนำในการดูแลตนเองและการรักษาเมื่อมีอาการ ดังนี้

  • ควรงดทานอาหารรสจัดและอาหารที่ย่อยยาก เช่น พวกเนื้อสัตว์ติดมัน เพราะจะทำให้กระเพาะอาหารทำงานหนัก เกิดกรดในกระเพาะมาก และทำให้อาการอักเสบเลวร้ายลง
  • หลีกเลี่ยงการทานอาหารทีละมากๆ เพราะจะทำให้อาหารย่อยไม่ได้จนมีอาการจุกแน่นท้อง
  • หากมีอาการรุนแรงและเรื้อรัง ควรไปพบแพทย์ ซึ่งแพทย์มักให้ยารักษาตามสาเหตุของโรค เช่น หากอาการอักเสบไม่ได้เกี่ยวข้องกับการติดเชื้อ แพทย์จะให้ยาลดกรดกลุ่ม Proton pump inhibitors หรือ H2 blockers เพื่อให้กระเพาะหลั่งกรดน้อยลง แต่หากสาเหตุมาจากการติดเชื้อแบคทีเรีย แพทย์จะให้ยาปฏิชีวนะ เช่น Amoxicillin ร่วมด้วย

ส่วน โรคลำไส้อักเสบ มีแนวทางการดูแลและรักษา ดังนี้

  • ภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายจากการถ่ายเหลวและอาเจียนหลายครั้ง คือร่างกายขาดน้ำ ดังนั้น ผู้ป่วยต้องได้รับสารน้ำทดแทน โดยการดื่มน้ำผสมเกลือแร่ หรือการให้น้ำเกลือทางหลอดเลือด จนกว่าอาการจะดีขึ้น
  • ในช่วงที่มีอาการ ระบบย่อยอาหารจะยังทำงานได้ไม่เต็มที่ จึงควรหลีกเลี่ยงอาหารที่ย่อยยาก และทานอาหารอ่อนรสไม่จัด เช่น ซุป โจ๊ก
  • โดยปกติโรคลำไส้อักเสบแบบเฉียบพลันมักหายได้เองโดยไม่ต้องรักษาด้วยยา แต่หากมีอาการรุนแรงมากและมีไข้ อาจทานยาแก้ปวดลดไข้ เช่น พาราเซตามอล และ Hyoscine และถ้าพบว่าสาเหตุมาจากเชื้อแบคทีเรีย แพทย์อาจให้ยาปฏิชีวนะด้วย
  • ถ้ามีอาการลำไส้อักเสบแบบเรื้อรัง แพทย์อาจให้ยา Corticosteroids เพื่อลดการอักเสบ ซึ่งยานี้จะมีผลข้างเคียงคือ ทำให้หน้าบวม มีขนขึ้น กระสับกระส่าย ไปจนถึงความดันสูง จึงไม่ควรใช้หากไม่จำเป็นจริงๆ

การป้องกันโรคกระเพาะอาหารและลำไส้อักเสบ

  • ควรทานอาหารที่สะอาดและปรุงสุก เพื่อป้องกันการติดเชื้อโรคที่ปนเปื้อนมากับอาหาร
  • รักษาสุขอนามัยให้ดี โดยการล้างมือบ่อยๆ โดยเฉพาะก่อนทานอาหารทุกครั้ง
  • หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด และการดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ เพื่อป้องกันไม่ให้เยื่อบุทางเดินอาหารระคายเคือง
  • ทานอาหารให้ตรงเวลา ในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อให้ระบบย่อยอาหารทำงานได้เป็นปกติ

38 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Bowel disorders: Symptoms, causes, and treatment. Medical News Today. (https://www.medicalnewstoday.com/articles/326941)
Gastrointestinal Disorders: Types, Symptoms & Treatment. Cleveland Clinic. (https://my.clevelandclinic.org/health/articles/7040-gastrointestinal-disorders)
CDC, Inflammatory Bowel Disease (https://www.cdc.gov/ibd/what-is-IBD.htm).

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป