กองบรรณาธิการ HD
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HD

Endometriosis (เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่)

เผยแพร่ครั้งแรก 28 ม.ค. 2017 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 5 นาที

โรคเยื่อยุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ คืออะไร

โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis) เป็นภาวะที่มีเนื้อเยื่อลักษณะคล้ายกับเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญอยู่นอกมดลูก โดยมักพบที่รังไข่ ท่อนำไข่ ลำไส้ หรือผนังด้านนอกของมดลูก ผู้หญิงที่เป็นโรคนี้บางคนจะไม่มีอาการแสดงใดๆ ในขณะที่บางคนอาจมีอาการปวดท้องน้อย หรือเกิดภาวะมีบุตรยาก โรคนี้ยังไม่มีวิธีการรักษาให้หายขาดได้ แต่มีการบรรเทาหลายวิธีที่อาจช่วยลดอาการปวด หรือเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ได้

อาการของผู้ป่วยโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

  • ปวดประจำเดือนมากผิดปกติ และจะมีอาการปวดรุนแรงมากขึ้น
  • มีเลือดออกผิดปกติขณะมีประจำเดือน เช่น ประจำเดือนมาแบบกะปริบกะปรอย หรือประจำเดือนไม่มาเลย
  • รู้สึกเจ็บขณะมีหรือหลังมีเพศสัมพันธ์
  • ปวดท้องน้อยเรื้อรัง
  • ปวดท้องเวลาขับถ่าย ไม่ว่าจะปัสสาวะหรืออุจจาระ
  • มีภาวะมีบุตรยาก

หากคุณมีอาการที่ใกล้เคียง หรือเข้าข่ายการเกิดโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ให้ไปพบแพทย์เพื่อตรวจอาการที่เกิดขึ้นทันที เพราะหากปล่อยให้อาการลุกลามรุนแรงขึ้น และคุณเป็นโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่จริงๆ ภาวะนี้อาจนำไปสู่การมีเลือดสะสมตามอวัยวะที่เกิดเนื้อเยื่อเจริญผิดที่จนกลายเป็นสีคล้ำข้นคล้ายช็อกโกแลต และจะกลายเป็นถุงน้ำหากเกิดที่รังไข่ ซึ่งผู้หญิงหลายคนน่าจะรู้จักกันดีในชื่อ "ช็อกโกแลตซีสต์" (Chocolate Cyst)

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

ยังไม่มีการทราบสาเหตุที่แน่ชัดว่า แท้จริงโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่เกิดจากอะไร แต่ยังมีหลายปัจจัยที่อาจส่งผลต่อการเกิดโรคนี้ได้ เช่น

  • พันธุกรรม: ผู้ที่มีคนในครอบครัวเคยเป็นโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่มาก่อน จะมีความเสี่ยงในการเป็นโรคเพิ่มขึ้นเป็น 6 เท่า
  • ฮอร์โมน: โดยเฉพาะฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) ซึ่งอาจเป็นตัวเสริมการเกิดโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ได้
  • ปัญหาระหว่างการมีประจำเดือน: ผู้หญิงบางคนอาจมีการไหลย้อนกลับของประจำเดือน ซึ่งทำให้มีเนื้อเยื่อบางส่วนที่หลุดลอกระหว่างการมีประจำเดือนไหลย้อนกลับไปที่ท่อนำไข่ หรืออุ้งเชิงกรานได้ แล้วไปฝังตัวอยู่ตามท่อนำไข่ ผิวมดลูก ปากมดลูก หรือผนังอุ้งเชิงกราน นอกจากนี้ รอบการมีประจำเดือนและระยะเวลาที่ประจำเดือนมา รวมถึงอายุที่คุณมีประจำเดือนครั้งแรก ก็อาจเกี่ยวข้องกับการเกิดโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ได้เช่นกัน ซึ่งได้แก่
    • เริ่มมีประจำเดือนตั้งแต่อายุน้อย (ก่อนอายุ 11 ปี)
    • มีรอบประจำเดือนสั้น (น้อยกว่า 27 วัน)
    • มีประจำเดือนมากและเป็นนานกว่า 7 วัน
    • ไม่มีลูก

โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่กับการตั้งครรภ์

ผู้หญิงหลายคนที่เป็นโรคนี้ย่อมต้องเป็นกังวลเกี่ยวกับภาวะมีบุตรยากที่อาจเกิดขึ้น เพราะโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่สามารถทำให้เกิดภาวะมีบุตรยากได้ โดยสัดส่วนผู้หญิงที่มีภาวะมีบุตรยากถึง 40% เป็นผู้ป่วยโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ โดยลักษณะความผิดปกติจะเกิดขึ้นจากโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ทำให้เกิดการอักเสบภายในจนอาจทำลายไข่ หรือไปขัดขวางการเคลื่อนที่ของไข่และอสุจิ ในผู้หญิงบางคนอาจมีพังผืดจากโรคนี้ แล้วไปอุดกั้นท่อนำไข่จนเกิดภาวะมีบุตรยากขึ้นมาได้อีกด้วย 

อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ยังสามารถตั้งครรภ์ได้ โดยอาจผ่านวิธีใช้ฮอร์โมน หรือการผ่าตัดเพื่อนำเนื้อเยื่อเหล่านี้ออกไป

ภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ของโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

ผู้หญิงที่เป็นโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่อาจมีอาการปวดท้องน้อยอย่างรุนแรง จนส่งผลต่อการทำกิจวัตรประจำวันได้ แต่อย่างไรก็ตาม ยังมีการรักษาหลายวิธีที่อาจช่วยลดอาการปวดในผู้ป่วยได้ นอกจากนี้ ยังพบว่ามีโรคบางโรคที่อาจพบได้มากในผู้ป่วยโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ด้วย แต่นักวิจัยยังไม่สามารถระบุถึงความเกี่ยวข้องระหว่างโรคเหล่านี้กับโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ได้

โรคที่อาจพบได้บ่อยในผู้ที่เป็นโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ประกอบด้วย

  1. โรคภูมิแพ้และหอบหืด
  2. โรคแพ้ภูมิตัวเอง เช่น โรคปลอกประสาทเสื่อม (Multiple Sclerosis: MS) โรคแพ้ภูมิคุ้มกันตนเองหรือโรคลูปัส (Lupus) และภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ (Hypothyroidism) บางประเภท
  3. กลุ่มอาการความล้าเรื้อรัง (Chronic Fatigue Syndrome: CFS) และโรคไฟโบรมัยอัลเจีย (Fibromyalgia) ซึ่งเป็นโรคที่ทำให้เกิดความอ่อนล้า อ่อนเพลียและมีอาการปวดเรื้อรังเกิดขึ้น
  4. โรคมะเร็งบางประเภท เช่น มะเร็งรังไข่ มะเร็งเต้านม มะเร็งต่อมน้ำเหลือง

การรักษาโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

ยังไม่มีวิธีการรักษาที่ช่วยให้โรคนี้หายขาดได้ แต่มีการรักษาที่อาจช่วยบรรเทาอาการได้ ซึ่งการรักษาโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ส่วน คือ 

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

  • ส่วนที่ช่วยลดอาการปวด
  • ส่วนที่เกี่ยวข้องกับภาวะมีบุตรยาก 

แต่การรักษาดังกล่าวอาจใช้ไม่ได้ผลในผู้ป่วยบางราย และยังพบว่าผู้ป่วยบางรายกลับมาเป็นโรคนี้ซ้ำอีกครั้งหลังจากได้รับการรักษาไปแล้ว ส่วนวิธีรักษาและบรรเทาอาการอื่นๆ จะมีดังต่อไปนี้

1. ยาแก้ปวดสำหรับโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

ถ้าหากคุณมีอาการปวดเนื่องจากโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ แพทย์จะแนะนำให้คุณซื้อยา หรือสั่งจ่ายยาแก้ปวดได้ตามความรุนแรงของอาการปวด โดยยาแก้อักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs: NSAIDs) สามารถลดอาการปวดที่เกี่ยวข้องกับการมีประจำเดือนได้ ซึ่งแพทย์จะแนะนำให้รับประทานยาประมาณ 1-2 วันก่อนเริ่มมีประจำเดือน ยาในกลุ่มนี้สามารถหาซื้อได้ตามร้านขายทั่วไป ซึ่งไม่จำเป็นต้องใช้ใบสั่งยา และแพทย์อาจสั่งยาที่มีปริมาณฤทธิ์ยาสูงขึ้นหากจำเป็น โดยยากลุ่มนี้จะประกอบด้วย 

และหากยา NSAIDs ไม่สามารถช่วยลดอาการปวดได้ ทางแพทย์อาจสั่งยาอื่นๆ เพิ่มเติมเพื่อช่วยในการรักษา เช่น ยาคุมกำเนิด

2. การรักษาโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ด้วยฮอร์โมน

การรักษาด้วยฮอร์โมน เป็นการรักษาที่ดีที่สุดสำหรับผู้หญิงที่มีอาการปวดจากโรคนี้ในระหว่างการมีประจำเดือนในปริมาณที่มาก ซึ่งการรักษาแบบนี้จะช่วยยับยั้งไม่ให้รังไข่สร้างฮอร์โมนได้ และอาจยับยั้งการตกไข่ด้วย รวมทั้งยังทำให้มีประจำเดือนลดลง สั้นลง และมาอย่างสม่ำเสมอมากขึ้น แต่ยังมีการรักษาอีกทางเลือกหนึ่งคือ การใช้ยาในกลุ่มโกนาโดโทรปิน รีลีสซิ่ง ฮอร์โมน (Gonadotropin Releasing Hormone: Gn RH) โดยยาในกลุ่มนี้จะลดอาการปวดโดยการยับยั้งการมีประจำเดือน และลดปริมาณฮอร์โมนเอสโตรเจนในร่างกาย

การรักษาโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ด้วยฮอร์โมนอาจใช้ยาหลายรูปแบบ เช่น

  • ยาคุมกำเนิด
  • การฉีดยา
  • การใส่อุปกรณ์คุมกำเนิด
  • การติดที่ผิวหนัง
  • การใช้ห่วงบริเวณช่องคลอด
  • ยาพ่นจมูก

โดยแพทย์จะแนะนำให้ผู้ป่วยรับประทานยาคุมกำเนิดอย่างต่อเนื่อง (ผู้ป่วยสามารถข้ามยาที่ไม่มีฮอร์โมนไปได้) เป็นเวลา 3 เดือน หรือนานกว่านั้น เพื่อช่วยควบคุมอาการของโรค แต่ผู้หญิงบางคนอาจได้รับผลข้างเคียงเล็กน้อยจากการรับประทานยาคุมกำเนิดได้ โดยเฉพาะในช่วงเริ่มต้นของการรักษา เช่น

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

  • ท้องอืดและมีน้ำหนักเพิ่ม
  • มีเลือดออกกะปริบกะปรอยระหว่างมีประจำเดือน
  • คลื่นไส้
  • เจ็บเต้านม

การผ่าตัดกับโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

การผ่าตัดเพื่อนำเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกที่เจริญผิดที่และพังผืดออก อาจเป็นทางเลือกในการรักษาสำหรับผู้หญิงที่มีอาการต่อไปนี้

  • มีอาการปวดจากโรคนี้มาก
  • มีอาการปวดที่ไม่ดีขึ้นจากการรักษาด้วยยา หรือฮอร์โมน
  • มีก้อนโตในอุ้งเชิงกราน
  • มีภาวะมีบุตรยาก ซึ่งเกิดจากโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

แพทย์อาจแนะนำให้ทำการผ่าตัดวิธีใดวิธีหนึ่งเพื่อช่วยลดอาการของโรค ซึ่งการผ่าตัดจะแบ่งเป็น 2 แบบ

1. การผ่าตัดผ่านกล้อง

การผ่าตัดผ่านกล้อง (Laparoscopy) คือ การผ่าตัดที่ใช้บ่อยที่สุดในการรักษาโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เพราะเป็นการผ่าตัดเล็กและแผลจากการผ่าตัดยังมีขนาดเล็กด้วย ซึ่งแพทย์จะใส่เครื่องมือที่มีชื่อว่า "ลาพาโรสโคปี" (Laparoscope)  ที่มีกล้องและไฟขนาดเล็กอยู่ภายใน หลังจากนั้นจะใช้อุปกรณ์ผ่าตัดขนาดเล็กตัดเนื้อเยื่อที่ผิดปกติออกไป

2. การผ่าตัดเปิดหน้าท้อง

การผ่าตัดเปิดหน้าท้อง (Laparotomy) เป็นการผ่าตัดใหญ่ที่แพทย์จะเลือกใช้ หลังจากได้ทำการรักษาด้วยวิธีอื่นหมดแล้วและอาการผู้ป่วยไม่ดีขึ้น โดยการผ่าตัดนี้จะทำการลงแผลขนาดใหญ่บริเวณหน้าท้อง เพื่อนำเนื้อเยื่อที่เจริญผิดที่ พังผืด รวมถึงรังไข่ ท่อนำไข่ หรือมดลูกที่มีการถูกทำลายออกมา ผู้ป่วยส่วนใหญ่ที่ผ่าตัดด้วยวิธีนี้มักจะมีอาการปวดที่ดีขึ้นอย่างชัดเจนหลังจากได้รับการผ่าตัด แต่ในผู้ป่วยบางรายก็อาจกลับมามีอาการปวดอีกครั้งได้

อาการที่เป็นสัญญาณของโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่มีความใกล้เคียงกับอาการปวดประจำเดือนในผู้หญิงบางคน เพราะแต่ละคนย่อมมีอาการข้างเคียงจากการมีประจำเดือนไม่เหมือนกัน แต่อย่างไรก็ตาม หากคุณรู้สึกว่าประจำเดือนของตนเองมีความผิดปกติ หรือมีอาการปวดท้องรุนแรงอย่างที่ไม่เคยเป็น ให้คุณรีบไปพบสูตนรีแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัยให้มั่นใจ ว่าภาวะความผิดปกติที่เกิดขึ้น มาจากโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่หรือไม่


40 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Endometriosis - What You Need to Know. Drugs.com. (https://www.drugs.com/cg/endometriosis.html)
16 Endometriosis Symptoms (Pain), Signs, Diet & Surgery Treatments. MedicineNet. (https://www.medicinenet.com/endometriosis/article.htm)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

ดูคำถามและคำตอบอื่นๆ ที่เกี่ยวกับอาการนี้
เยื่อบุโพรงมดลูกเกิดผิดที่เป็ยอย่างไรค่ะ รักษาด้วยวิธีดารไหนค่ะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
สาเหตุและวิธีรักษาเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดปกติ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
ถ้าเป็นช็อคแลคซีส มีทางหายไหมค่ะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
ดิฉันมีแฟนเป็นเพศหญิง..ซึ่งเค้าจะไม่ค่อยมีประจำเดือนคือประมาณ3-4เดือนจะมา 1 ครั้งอยากทราบว่สถ้าเป็ยแบบนี้เรื่อยๆจะเป็นอันตรายหรือเปล่าตอนนี้เค้ามีอายู35ปีค่ะ. ขอบคุณค่ะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)