รู้จักยาคุมฉุกเฉิน วิธีใช้ ผลข้างเคียง และประสิทธิภาพการคุมกำเนิด

รวมข้อควรรู้ก่อนกินยาคุมฉุกเฉิน ทั้งวิธีกิน ผลข้างเคียง และคำแนะนำอื่นๆ
เผยแพร่ครั้งแรก 20 ก.พ. 2018 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 ตรวจสอบความถูกต้อง 21 มี.ค. 2019 เวลาอ่านประมาณ 2 นาที
รู้จักยาคุมฉุกเฉิน วิธีใช้ ผลข้างเคียง และประสิทธิภาพการคุมกำเนิด

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • ยาคุมฉุกเฉิน หรือยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน (Emergency contraception pill) เป็นยาสำหรับรับประทานหลังการมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกันภายในระยะเวลาที่กำหนด เพื่อลดโอกาสในการตั้งครรภ์
  • ยาคุมฉุกเฉินแบบเม็ดเดียว มี 2 ชนิด ได้แก่ ชนิดที่มีตัวยา Ulipristal acetate ปริมาณ 30 มิลลิกรัม และชนิดที่มีตัวยา Levonorgestrel ปริมาณ 1.5 มิลลิกรัม
  • หากรับประทานยาคุมฉุกเฉินภายใน 0 – 72 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ จะมีอัตราการตั้งครรภ์ต่ำกว่าการรับประทานในช่วง 72 – 120 ชั่วโมง
  • แนะนำให้ใช้ยาคุมฉุกเฉินในกรณีจำเป็นเท่านั้น ไม่ควรนำยาคุมฉุกเฉินมาใช้แทนการคุมกำเนิดตามปกติ หรือใช้ในระยะยาว 
  • ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินมีผลข้างเคียง เช่น คลื่นไส้ อาเจียน เลือดออกกระปริบกระปรอย ประจำเดือนมาช้า หรือเร็วกว่าปกติ ดังนั้นจึงควรใช้เมื่อฉุกเฉินจริงๆ เท่านั้น หรือใช้ภายใต้ตามคำแนะนำของแพทย์ หรือเภสัชกร (ดูแพ็กเกจตรวจสุขภาพได้ที่นี่)

ยาคุมฉุกเฉิน หรือยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน (Emergency contraception pill) เป็นยาสำหรับรับประทานหลังการมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกันภายในระยะเวลาที่กำหนด เพื่อลดโอกาสในการตั้งครรภ์ 

ยาคุมฉุกเฉินที่มีจำหน่ายในประเทศไทย

ยาคุมฉุกเฉินที่จำหน่ายในประเทศไทยในปัจจุบัน (กุมภาพันธ์ 2561) มี 2 รูปแบบ ดังนี้

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

  • แบบดั้งเดิมที่มี 2 เม็ด ได้แก่ ยี่ห้อ Postinor (โพสตินอร์) Madonna (มาดอนนา) 
  • แบบใหม่ที่มีเม็ดเดียว ได้แก่ ยี่ห้อ Maple forte (เมเปิ้ล ฟอร์ท)

ในบางประเทศ ยาคุมฉุกเฉินที่มีเม็ดเดียวจะมี 2 ชนิด ได้แก่ ชนิดที่มีตัวยา Ulipristal acetate ปริมาณ 30 มิลลิกรัม และชนิดที่มีตัวยา Levonorgestrel ปริมาณ 1.5 มิลลิกรัม 

แต่สำหรับในประเทศไทย ยังไม่มียาคุมฉุกเฉินที่มีตัวยา Ulipristal acetate วางจำหน่าย มีเพียงชนิดที่มีตัวยา Levonorgestrel เท่านั้น

วิธีการใช้ยาคุมฉุกเฉินยี่ห้อเมเปิ้ล ฟอร์ท

1 กล่อง จะมียาอยู่ 1 เม็ด ประกอบด้วยตัวยา Levonorgestrel 1.5 มิลลิกรัม

รับประทาน 1 เม็ดครั้งเดียว ภายใน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ แต่ยิ่งรับประทานเร็วเท่าไหร่ก็ยิ่งดี โดยพบว่า หากรับประทานภายใน 0 – 72 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ จะมีอัตราการตั้งครรภ์ต่ำกว่าการรับประทานในช่วง 72 – 120 ชั่วโมง

แนะนำให้ใช้เมเปิ้ล ฟอร์ท หรือยาคุมฉุกเฉินยี่ห้ออื่นๆ เฉพาะกรณีฉุกเฉินเท่านั้น เช่น

  • ถูกข่มขืน 
  • ถุงยางรั่วซึม หรือฉีกขาด 
  • ลืมรับประทานยาคุมแบบรายเดือน (ทั้งนี้ระยะเวลาที่ยาคุมจะไม่มีประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์หากลืมใช้จะขึ้นอยู่กับชนิดและปริมาณของตัวยาคุมกำเนิด ดังนั้นแต่ละยี่ห้ออาจมีระยะเวลาที่ต่างกัน)

ประสิทธิภาพของยาคุมฉุกเฉิน

ไม่ควรนำยาคุมฉุกเฉินมาใช้แทนการคุมกำเนิดตามปกติ เพียงเพราะไม่อยากใช้ถุงยาง หรือไม่อยากรับประทานยาคุมแบบรายเดือน ถึงแม้ว่ายาคุมฉุกเฉินจะใช้ง่ายกว่า แต่ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ก็ต่ำกว่ายาคุมแบบรายเดือน

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

  • ถ้าใช้ยาคุมแบบรายเดือนได้ถูกต้อง จะมีโอกาสตั้งครรภ์ไม่ถึง 1% 
  • ถ้าใช้ถุงยางอนามัยถูกวิธีและไม่มีปัญหารั่วซึม หรือฉีกขาด จะมีโอกาสตั้งครรภ์ 2% 
  • ถ้าใช้ยาคุมฉุกเฉินต่อให้รับประทานทันทีหลังมีเพศสัมพันธ์ ก็ยังมีโอกาสตั้งครรภ์ได้ 15%  

ผลข้างเคียงจากการใช้ยาคุมฉุกเฉิน

การใช้ยาคุมฉุกเฉินอาจพบผลข้างเคียง ได้แก่

ทั้งนี้เคยมีความกังวลว่า การรับประทานแบบครั้งเดียวครบขนาด อาจทำให้ผู้ใช้เกิดอาการดังกล่าวได้มากกว่า แต่มีการศึกษาเปรียบเทียบประสิทธิภาพและอาการไม่พึงประสงค์ของการใช้ยาคุมฉุกเฉินที่มีตัวยา Levonorgestrel แบบ 1.5 มิลลิกรัมครั้งเดียว และ 0.75 มิลลิกรัม แบบแยกรับประทาน 2 ครั้ง 

ผลการศึกษาพบว่า ทั้งประสิทธิภาพและผลข้างเคียงไม่ต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ จึงแนะนำให้ใช้แบบครบขนาดในครั้งเดียว เพื่อลดปัญหาการลืมรับประทานยารอบที่สองนั่นเอง

นอกจากผลข้างเคียงที่กล่าวไปแล้ว การใช้ยาคุมฉุกเฉินยังอาจมีเลือดออกกะปริบกะปรอยภายใน 7 วันหลังใช้ยา และประจำเดือนในรอบนี้ก็อาจคลาดเคลื่อนเล็กน้อยจากวันที่คาดไว้ได้ 

อย่างไรก็ตาม ผลกระทบนี้อาจไม่เกิดขึ้นเลยก็ได้ ดังนั้นจึงไม่ต้องกังวลหากใช้ยาแล้วเกิดหรือไม่เกิดอาการไม่พึงประสงค์ดังกล่าว 

การใช้ยาคุมฉุกเฉินควรใช้อย่างถูกวิธีเพื่อประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์สูงสุดเท่าที่ตัวยาจะทำได้ หรือหากไม่แน่ใจควรปรึกษาแพทย์ หรือเภสัชกร ก่อนใช้ยาทุกครั้ง 

ดูแพ็กเกจตรวจสุขภาพ ตรวจสุขภาพก่อนแต่งงาน เปรียบเทียบราคา โปรโมชั่นล่าสุดจากโรงพยาบาลและคลินิกชั้นนำได้ที่นี่ หรือไม่พลาดทุกการอัปเดตแพ็กเกจต่างๆ เมื่อกดเป็นเพื่อนทางไลน์ @hdcoth และกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


2 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Emergency Contraception (https://www.who.int/news-room/...)
Emergency Contraception (https://www.webmd.com/sex/birt...)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป