เมื่อเกิดผลข้างเคียงจากเคมีบำบัด จะบรรเทาอาการอย่างไร?

เผยแพร่ครั้งแรก 15 เม.ย. 2018 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 2 นาที
เมื่อเกิดผลข้างเคียงจากเคมีบำบัด จะบรรเทาอาการอย่างไร?

หนึ่งในวิธีการรักษาโรคมะเร็งที่ใช้อย่างแพร่หลาย คือการใช้ยาเคมีบำบัดเพื่อกำจัดเซลล์มะเร็งไม่ให้เกิดการลุกลาม แต่บางครั้ง การใช้ยาเคมีบำบัดก็อาจทำลายเซลล์ปกติในร่างกายเราด้วย ทำให้ร่างกายอ่อนแอลงและเกิดผลข้างเคียงหลายอย่างที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ มาดูกันว่าอาการข้างเคียงที่เกิดขึ้นมีอะไรบ้าง และเราจะป้องกันหรือบรรเทาอาการได้อย่างไร

มีไข้ขึ้น

ในช่วง 1-2 สัปดาห์แรก หลังได้รับเคมีบำบัด ผู้ป่วยอาจมีไข้ขึ้นสูง หนาวสั่น ครั่นเนื้อครั่นตัว ซึ่งอาจเป็นอาการของโรคมะเร็งเอง หรือเกิดจากการติดเชื้อ เนื่องจากภูมิต้านทานของร่างกายลดลงได้

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

วิธีรักษา/ป้องกัน

หากพบว่ามีไข้ขึ้นสูง ควรไปพบแพทย์เพื่อเจาะเลือดตรวจดูปริมาณเม็ดเลือดขาว หากเม็ดเลือดขาวต่ำมาก จะมีผลทำให้ภูมิต้านทานลดลง แพทย์อาจฉีดยากระตุ้นเม็ดเลือดขาวให้ แต่นอกจากนี้ ผู้ป่วยยังต้องระมัดระวังการติดเชื้อโรคต่างๆ ด้วย โดยหมั่นล้างมือให้สะอาด ทานอาหารที่สะอาดและปรุงสุก หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับเชื้อโรคและฝุ่นละออง เช่น ไม่ออกไปตามสถานที่ที่ผู้คนแออัดพลุกพล่าน อย่างตลาดหรือห้างสรรพสินค้า หลีกเลี่ยงการสัมผัสของมีคม เพราะอาจทำให้เกิดบาดแผลและติดเชื้อได้ง่าย และหมั่นวัดอุณหภูมิร่างกายอยู่เสมอ หากอุณภูมิสูงเกินกว่า 37.8 องศาเซลเซียส อย่างต่อเนื่อง ให้รีบไปพบแพทย์

คลื่นไส้ อาเจียน

ฤทธิ์ของยาเคมีบำบัด อาจทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน เรอมีกลิ่นเหม็นเปรี้ยวและมีน้ำดีปนออกมาได้ ซึ่งอาการอาจเกิดขึ้นภายใน 1 วัน หลังจากรับการบำบัด

วิธีรักษา/ป้องกัน

โดยปกติก่อนการรับเคมีบำบัด แพทย์มักให้ยาป้องกันอาเจียนด้วย เมื่อทำเคมีบำบัดแล้ว เราสามารถทุเลาอาการคลื่นไส้ได้ โดยรับประทานอาหารอ่อนๆ ที่ย่อยง่าย และไม่มีกลิ่นคาว เช่น ข้าวต้ม โจ๊ก ขนมปัง น้ำขิง น้ำผลไม้ งดทานอาหารมันๆ จำพวกของทอด และให้ทานอาหารทีละน้อยๆ นอกจากนี้ ต้องนอนพักผ่อนให้เพียงพอ และทานยาแก้คลื่นไส้อาเจียนตามที่แพทย์แนะนำ

ซีด โลหิตจาง

 การรับยาเคมีบำบัด ทำให้ปริมาณเม็ดเลือดแดงลดลงอย่างรวดเร็ว ผลที่ตามมาคือมีอาการซีด อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย มึนหัว เจ็บหน้าอก อีกทั้งอาจทำให้มีเลือดออกในทางเดินอาหาร และพบอุจจาระมีสีดำได้

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

วิธีรักษา/ป้องกัน

หากมีอาการโลหิตจางรุนแรง แพทย์อาจฉีดยากระตุ้นการสร้างเม็ดเลือด หรือให้เลือดชดเชย แต่หากอาการไม่รุนแรงนัก เราสามารถบรรเทาได้โดย ทานอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง เช่น เนื้อสัตว์ เครื่องในสัตว์ ผักใบเขียว นอนพักผ่อนมากๆ และออกกำลังกายเบาๆ เป็นประจำ เช่น เดินหรือวิ่งเหยาะๆ

มีจุดจ้ำเลือด หรือรอยฟกช้ำตามผิวหนัง

บางครั้งหลังได้รับเคมีบำบัด ผู้ป่วยจะมีจุดจ้ำเลือดขึ้นบนผิวหนัง บางคนอาจเกิดรอยฟกช้ำได้ง่าย และเมื่อเป็นแผลเลือดจะหยุดไหลช้า ทั้งนี้เพราะยาเคมีบำบัดทำให้ปริมาณเกล็ดเลือดลดลง

วิธีรักษา/ป้องกัน

หากพบว่ามีเกล็ดเลือดต่ำมาก แพทย์อาจให้เกล็ดเลือดเพื่อทดแทนได้ นอกจากนี้ ผู้ป่วยควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่มีการกระแทกหรือปะทะ เช่น การเล่นกีฬาบางชนิด ควรหลีกเลี่ยงความเสี่ยงต่อการเกิดแผล เช่น ไม่สัมผัสของมีคม รวมถึงงดการทานยาแอสไพริน และงดการดื่มแอลกอฮอล์ด้วย

ท้องเสีย

ผู้ป่วยที่รับเคมีบำบัดอาจมีอาการท้องเสีย ถ่ายเหลว ซึ่งอาจเกิดจากยาที่ได้รับ หรือจากการติดเชื้อ

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

วิธีรักษา/ป้องกัน

ให้รับประทานอาหารที่ปรุงสุก สะอาด มีรสอ่อน และย่อยง่าย งดการทานอาหารรสจัด อาหารสุกๆ ดิบๆ อาหารหมักดอง และพวกโยเกิร์ต นมเปรี้ยว เพราะอาจทำให้ทางเดินอาหารแปรปรวนได้ หากมีอาการท้องเสียหนักมาก ร่วมกับมีอาการอ่อนเพลีย หมดแรง ให้รีบไปพบแพทย์โดยด่วน

ผมร่วง

ยาเคมีบำบัดจะทำให้ผมและขนร่วงเป็นปกติ หลังจบการรักษาแล้วผมจะงอกใหม่ได้เอง จึงไม่ต้องกังวลมากนัก

วิธีรักษา/ป้องกัน

ผมร่วงจากเคมีบำบัดเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่อาจบรรเทาไม่ให้รุนแรงได้ โดยการสระผมด้วยแชมพูเด็กที่มีฤทธิ์อ่อนโยน หลีกเลี่ยงการย้อมสีผม ดัดผม หรือใช้ไดร์เป่าผม เพื่อไม่ให้หนังศีรษะระคายเคือง หากรู้สึกไม่มั่นใจ ก็สามารถสวมหมวกหรือใส่วิกผมเพื่ออำพรางได้


1 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Managing Cancer Treatment Side Effects. Cleveland Clinic. (https://my.clevelandclinic.org/health/articles/10257-managing-cancer-treatment-side-effects)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)