โรคที่เกิดกับหู

เราแบ่งโรคที่เกิดกับหูออกเป็น 3 กลุ่ม ตามตำแหน่งที่เกิดกับหูแต่ละส่วน ดังนี้

1. โรคที่เกิดกับหูส่วนนอก

ปวดหู

สาเหตุ อาการปวดหูอาจมาจากโรคหูโดยตรงหรือมาจากการเป็นโรคอื่นในบริเวณใกล้เคียงแล้วทำให้มีอาการปวดหู โดยทั่วไปอาการปวดที่มาจากโรคหูโดยตรงมักมีอาการหูอื้อ ฟังไม่ค่อยได้ยิน หรือได้ยินไม่ชัด และมักมีความผิดปกติของหูร่วมด้วย เช่น ใบหูบวมอักเสบ ช่องหูอักเสบ มีสิ่งแปลกปลอมในรูหู ขี้หูอุดตัน เยื่อแก้วหูอักเสบ เยื่อแก้วหูทะลุ หรือหูส่วนกลางอักเสบ เป็นต้น
ถ้าปวดหูจากสาเหตุอื่นที่ไม่ใช่โรคของหูมักจะไม่มีความผิดปกติดังกล่าวข้างต้น อาการปวดหูที่เกิดขึ้นอาจมาจากการปวดร้าวของอวัยวะอื่นๆ ที่ลามมาที่หู เช่น

ปวดฟัน

อาการปวดฟันมักร้าวไปถึงหูได้โดยเฉพาะการปวดฟันกรามร่าง สาเหตุมักจะเกิดจากฟันผุ โพรงรากฟันอักเสบ หรือเหงือกอักเสบ เป็นต้น

ข้อขากรรไกรอักเสบ

ข้อต่อบริเวณขากรรไกรอาจสึกหรอหรือหลวมแล้วเกิดการอักเสบปวดไปถึงหูได้เช่นกัน นอกจากนั้นอาจเกิดจากการเคี้ยวที่ผิดปกติ เช่น ชอบเคี้ยวน้ำแข็งเล่น เคี้ยวอาหารข้างเดียว หรือนอนกัดฟัน

แผลในช่องปาก แผลที่ลิ้น โดยเฉพาะโคนลิ้น เพดานปาก หรือบริเวณหลังฟันกราม

ทอนซิลอักเสบ คอหอยอักเสบ กล่องเสียงอักเสบ หรือมีสิ่งแปลกปลอมติดคอ ทำให้เกิดอาการปวดร้าวจากคอลงมาถึงหู

อาการปวดหูที่เกิดจากสาเหตุต่างๆ ที่ไม่ได้มาจากโรคของหูจะหายไป ถ้ารักษาโรคที่ทำให้เกิดอาการปวดหูนั้นให้หาย

สาเหตุ โรคเชื้อราในช่องหูจะเกิดบริเวณผนังช่องหูส่วนนอก มักพบหลังเล่นน้ำหรือใช้ไม้แคะหูร่วมกันคนที่เป็นโรคนี้
อาการแสดง ผู้ป่วยจะมีอาการคันมาก อาจมีอาการปวดหูหรือหูอื้อร่วมด้วย บริเวณผนังช่องหูส่วนนอกจะมีลักษณะเป็นขุยๆ สีขาว
การรักษา ใช้สำลีชุบเจนเชี่ยลไวโอเลต หรือเบตาดีน เช็ดผนังช่องหู หรือใช้ครีมรักษาเชื้อราโดยตรงทาตามผนังช่องหู วันละ 3-4 ครั้ง ประมาณ 5-7 วัน

ขี้หูอุดตัน หรือ มด แมลงเข้าหู

ขี้หูเป็นของกึ่งแข็งกึ่งเหลวที่ขับออกมาจากผนังด้านในช่องหูและเป็นภาวะปกติของร่างกาย ไม่จำเป็นต้องแคะออกหากไม่ได้รบกวนการได้ยินหรือทำให้หูอื้อหรืออุดตันเยื่อแก้วหู แต่หากเกิดการอุดตันและเกิดภาวะดังกล่าว เราจึงต้องกำจัดออก วิธีการเอาขี้หูออก ทำได้โดยวิธีใดวิธีหนึ่งดังนี้

1. ใช้โฮโดรเจน เปอร์ออกไซด์ผสมน้ำเพื่อให้เจือจางในอัตราส่วน ไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ 1 ส่วนต่อน้ำ 3 ส่วน หยอดหูทิ้งไว้ 5-10 นาที เมื่อขี้หูนิ่มแล้วจึงเขี่ยออก
2. ใช้กลีเซอรีน บอแรกซ์ หรือน้ำมันมะกอก หยอดหูครั้งละ 1-2 หยอด ทิ้งไว้ 5-10 นาที เพื่อให้ขี้หูนิ่มแล้วเขี่ยออก ทำวันละ 2-3 ครั้ง เป็นเวลา 2-3 วัน หรือจนกว่าขี้หูจะออกหมด
   กรณีมด แมลงเข้าหู หยอดหูด้วยกลีเซอรีน บอแรกซ์หรือน้ำมันมะกอกเช่นกันซึ่งจะทำให้มด แมลงตาย โดยหลังจากหยอดแล้วให้เอียงหูข้างที่หยอดค้างไว้ประมาณ 5-10 นาที จึงค่อยกลับสู่สภาพเดิม แล้วเช็ดน้ำยาที่อาจไหลออกมาจากหูออก
3. ใช้ผลิตภัณฑ์ที่ทำให้ขี้หูนิ่มและละลายขี้หู ชื่อ Dewax หยอดหู

2. โรคที่เกิดกับหูส่วนกลาง

หูน้ำหนวก

หูน้ำหนวกเป็นการอักเสบของหูส่วนกลางแบบเฉียบพลัน มักพบในเด็ก ส่วนใหญ่มาจากภาวะแทรกซ้อนของการติดเชื้อบริเวณทางเดินหายใจส่วนบน
สาเหตุ สาเหตุหลักมาจากมีการอักเสบติดเชื้อบริเวณโพรงจมูกกับคอหอย เช่น ทอนซิลอักเสบ คอหอยอักเสบ ไซนัสอักเสบ หรือหลอดลมอักเสบ ทำให้เชื้อแบคทีเรียผ่านเข้าสู่ท่อยูสเตเชี่ยนไปที่หูส่วนกลาง และทำให้หูส่วนกลางอักเสบ
อาการแสดง มีของเหลวและน้ำมูกคั่งในหูส่วนกลาง ทำให้รู้สึกปวดหูและหูอื้อ ยิ่งมีของเหลวและน้ำมูกจำนวนมากก็จะทำให้มีอาการปวดหูและหูอื้อมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะถ้ามีอาการรุนแรงจนของเหลวกลายเป็นหนอง ดันเยื่อแก้วหูทะลุเป็นรูอาการปวดหูจะรุนแรงขึ้น เมื่อของเหลวและน้ำหนองไหลออกมาที่หูส่วนนอก อาการปวดหูจะลดลง อย่างไรก็ตาม แก้วหูทะลุอาจมาจากสาเหตุอื่นก็ได้ เช่น ใช้ไม้แคะหูแล้วไปโดนเยื่อแก้วหูโดยตรง หรือาจกระทบทางอ้อมจากแรงกดของอากาศหรือน้ำ เช่น ถูกฝ่ามือตบบ้องหู กระโดดน้ำจากที่สูง เป็นต้น
การรักษา ให้ยาปฏิชีวนะชนิดรับประทาน ร่วมกับยาหยอดหูที่มีส่วนผสมเป็นยาปฏิชีวนะ ตัวอย่างยาปฏิชีวนะที่ใช้ เช่น อะม็อกซิซิลลินหรือ คลอกซาซิลลิน รับประทานครั้งละ 500 มก. วันละ 4 ครั้ง ก่อนอาหาร 1 ชม. และก่อนนอน ถ้ามีอาการปวดให้พาราเซตามอล ครั้งละ 500 - 1000 มก. ทุก 4 ชั่วโมง ถ้ามีอาการหูอื้อให้ยากลุ่มบรรเทาการคัดแน่นจมูก เช่น เฟนิลเอฟรีน เพื่อลดการบวมของท่อยูสเตเชี่ยน ทำให้อาการหูอื้อลดลงหรือหายไป

3. โรคที่เกิดกับหูส่วนใน

หูส่วนในเป็นส่วนที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับการทรงตัว อาการผิดปกติที่เกิดกับหูส่วนนี้ จะทำให้เกิดอาการเวียนศีรษะแบบหมุน เป็นอาการมึนงง โคลงเคลง รู้สึกยืนไม่มั่นคง ที่สำคัญคือรู้สึกว่ารอบๆ ตัวหมุนหมด กรณีที่รู้สึกมึนงง โคลงเคลง แต่ไม่ถึงกับรู้สึกว่าสิ่งต่างๆ รอบตัวหมุน มักไม่ได้มาจากความผิดปกติของหูส่วนใน แต่มาจากโรคหรือภาวะอื่น เช่น ความดันโลหิตสูง เบาหวาน เลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ หินปูนพอกที่กระดูกต้นคอ เป็นต้น

โรคมีเนียร์ (Meniere’s disease)

โรคมีเนียร์รู้จักกันทั่วไปว่าโรคน้ำในหูไม่เท่ากัน

สาเหตุ เกิดจากมีปริมาณของเหลวในหูส่วนในมากกว่าปกติเป็นระยะๆ ซึ่งในคนปกติจะมีปริมาณของเหลวในหูส่วนในประมาณ 0.3 ลูกบาศก์เซนติเมตรคงที่การมีปริมาณของเหลวในหูส่วนในมากกว่าปกติจากที่กล่าว ทำให้หูส่วนในบวมโป่งพองออกมา และเกิดอาการผิดปกติต่างๆ ตามมา
อาการแสดง เวียนศีรษะ โดยมักมีอาการรุนแรง และมีความรู้สึกหมุนร่วมด้วย บางครั้งขณะเคลื่อนไหวจะทรงตัวไม่อยู่ เซล้มได้ง่าย บางคนมีอาการคลื่นไส้ร่วมด้วย การได้ยินเสียงจะลดลง ผู้ป่วยจะรู้สึกหูอื้อ มีเสียงรบกวน และรู้สึกแน่นตื้ออยู่ในหูข้างที่เป็น อาการที่เกิดขึ้นอาจเป็นอยู่ไม่กี่นาทีหรืออาจนานเป็นชั่วโมง
การรักษา กรณีสงสัยควรแนะนำให้ไปพบแพทย์

เวอร์ทิโก (Vertigo)

เวอร์ทิโกเป็นอาการเวียนศีรษะแบบหมุนขณะเปลี่ยนท่าทาง
สาเหตุ เชื่อว่าเกิดจากก้อนหินปูนในหลอดครึ่งวงกลมที่อยู่หลังสุดในหูส่วนในเลื่อนหลุดจากตำแหน่งของมัน เมื่อผู้ป่วยหันตะแคงศีรษะไปข้างที่เป็น จะทำให้เกิดสัญญาณประสาทที่ผิดปกติไปกระตุ้นสมองให้รู้สึกบ้านหมุนเวียนศีรษะ แต่เมื่อก้อนหินปูนหยุดเคลื่อนที่ สัญญาณประสาทที่ผิดปกติก็จะหมดไป การเวียนศีรษะบ้านหมุนจากสาเหตุนี้จึงเกิดขึ้นชั่วขณะที่มีการเคลื่อนไหว เปลี่ยนท่าเท่านั้นและจะเกิดขึ้นใหม่ เมื่อผู้ป่วยตะแคงศีรษะไปข้างนั้นหรือมีการเปลี่ยนท่าทางขณะเคลื่อนไหว
อาการแสดง ผู้ป่วยจะรู้สึกเวียนศีรษะรอบตัวจะหมุนไปหมดโดยเฉพาะขณะเปลี่ยนท่าทาง อาการจะเกิดขึ้นเพียง 2-3 นาที ก็จะหายเป็นปกติ และจะมีอาการเกิดขึ้นอีกเมื่อเปลี่ยนท่าทาง
การรักษา หลีกเลี่ยงการตะแคงศีรษะไปข้างที่ทำให้เกิดอาการบ้านหมุนในระยะแรก

1. นอนหลับตาพักผ่อน เมื่อต้องการเปลี่ยนท่าทางให้ค่อยๆ เปลี่ยน
2. รับประทานยาแก้แพ้ชื่อไตเมนไฮดริเนต หรือ มิไคลซิน ครั้งละ 1 เม็ด ทุก 4-6 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ
3. หากไม่หายภายใน 2 - 3 วัน ควรแนะนำให้ไปพบแพทย์