8 ผลข้างเคียงจากการรับประทานยาต้านเศร้า

เผยแพร่ครั้งแรก 21 พ.ค. 2018 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 ตรวจสอบความถูกต้อง 27 มี.ค. 2019 เวลาอ่านประมาณ 4 นาที
8 ผลข้างเคียงจากการรับประทานยาต้านเศร้า

โรคซึมเศร้าเป็นโรคทางจิตเวชที่พบได้บ่อยที่สุด โดยข้อมูลจากกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข ระบุว่าในปี 2561 มีตัวเลขผู้ป่วยโรคซึมเศร้า 1.5 ล้านคน และทุกๆ 2 ชั่วโมง จะมีคนฆ่าตัวตายสำเร็จเฉลี่ย 1 คน

การรักษาโรคซึมเศร้านั้นมักใช้วิธีผสมผสานระหว่างการทำจิตบำบัดและการรับประทานยา หากคุณหรือคนรอบข้างกำลังทรมานกับโรคซึมเศร้า นอกจากการเข้ารับการรักษาจากแพทย์แล้ว การเรียนรู้เกี่ยวกับผลข้างเคียงจากการรับประทานยารักษาโรคซึมเศร้าก็ถือเป็นเรื่องสำคัญ เพราะยารักษาโรคซึมเศร้าบางตัวก็อาจไม่เหมาะกับผู้ป่วยบางราย และทำให้เกิดผลเสียมากกว่าผลดี โดยคุณอาจต้องลองเปลี่ยนไปใช้ยาตัวอื่นจนกว่าจะพบยาที่เหมาะกับตัวเองที่สุด

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาสุขภาพจิต วันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 882 บาท ลดสูงสุด 51%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

ผลข้างเคียงจากยารักษาต้านเศร้ามีอะไรบ้าง?

ผลข้างเคียงอันไม่พึงประสงค์ที่สามารถเกิดขึ้นในขณะที่คุณรับประทานยารักษาโรคซึมเศร้า มีดังนี้

1. คลื่นไส้ อาหารไม่ย่อย และท้องไส้ปั่นป่วน        

ผู้ป่วยกว่า 40% ที่รับประทานยารักษาโรคซึมเศร้าชนิด SSRIs พบว่าตัวเองได้รับผลข้างเคียงหลังจากการรับประทานยา โดยมีอาการคลื่นไส้ ท้องเสีย อาเจียน และกระวนกระวาย นอกจากนี้ การรับประทานยาชนิด SSRIs และ SNRIs ยังทำให้ผู้ป่วยมีปัญหาเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร เช่น อาการปวดท้อง แน่นท้อง ท้องเสีย หรือท้องผูก รวมถึงอาจรู้สึกเบื่ออาหาร ในขณะที่การรับประทานยากลุ่ม TCAs ก็อาจทำให้มีอาการท้องผูก แต่โชคดีที่ผลกระทบเหล่านี้อยู่ในระดับเบา เกิดขึ้นชั่วคราว และมีแนวโน้มที่ผู้ป่วยจะมีอาการดีขึ้นหลังจากนั้นภายในไม่กี่วัน 

ข้อเด่นของยากลุ่ม SSRI คือไม่มีฤทธิ์ anticholinergic ฤทธิ์ง่วงซึมต่ำ สามารถใช้กับผู้ป่วยโรคทางร่างกาย เช่น โรคหัวใจ และผู้สูงอายุได้อย่างปลอดภัย พบการเสียชีวิตจากการกินยาเกินขนาดน้อยมาก

2. น้ำหนักเพิ่ม

ยาต้านซึมเศร้าที่มีความเกี่ยวข้องกับภาวะน้ำหนักเกินและมีแนวโน้มทำให้เกิดความอยากอาหารมากขึ้น ได้แก่  monoamine oxidase inhibitors (MAOIs) และ TCAs ซึ่งทำให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นได้ 0.59-1.32 กิโลกรัมต่อเดือน  ในขณะที่ผู้ป่วยที่ได้รับยากลุ่ม SSRIs สามารถทำให้เกิดขึ้นได้เช่นเดียวกัน   แต่เมื่อใช้ไปในระยะยาวจะทำให้น้ำหนักกลับเป็นปกติ  แพทย์อาจแนะนำให้คุณปรับเปลี่ยนอาหารและออกกำลังกายเพื่อจัดการกับน้ำหนักที่เพิ่มขึ้น และอาจเปลี่ยนให้ใช้ยาชนิดใหม่ แต่ต้องชั่งน้ำหนักระหว่างข้อดี ข้อเสีย และการตอบสนองโดยรวมต่อยาของผู้ป่วยด้วย

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

3. ภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ

ภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศเป็นอีกหนึ่งปัญหาที่พบได้ในคนที่รับประทานยารักษาโรคซึมเศร้า และมักส่งผลต่อการฟื้นตัวและคุณภาพชีวิต โดยเฉพาะยา SSRIs ที่จะไปช่วยเพิ่มระดับสารเซโรโทนินในร่างกาย และชะลอการตอบสนองของสมองต่อการกระตุ้นทางเพศ ส่งผลให้ความต้องการทางเพศลดลง องคชาตไม่แข็งตัว หรือคงความแข็งตัวได้ยาก ในผู้หญิงอาจมีภาวะช่องคลอดแห้ง และทำให้ถึงจุดสุดยอดทางเพศได้ช้าลงทั้งในผู้ชายและผู้หญิง ในกรณีที่มีปัญหานี้ แพทย์อาจพิจารณาปรับเปลี่ยนปริมาณยา หรือเปลี่ยนยาชนิดใหม่ให้ผู้ป่วย

4. ปากแห้งและมองเห็นภาพไม่ชัด

อาการปากแห้ง  คอแห้ง  วิงเวียนศีรษะ  หน้ามืดเมื่อเปลี่ยนอิริยาบถจากความดันลดต่ำลงและมองเห็นภาพไม่ชัดมักมีความสัมพันธ์กับการรับประทานยา TCAs ซึ่งยาตัวนี้จะไปขัดขวางตัวรับบางตัวของสารสื่อประสาทในสมอง ทำให้การผลิตน้ำตาลลดลง และนำไปสู่การมองเห็นภาพไม่ชัด(พบได้น้อยมาก) นอกจากนี้ ยังทำให้เกิดภาวะขาดน้ำและอาการอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องที่สำคัญได้ เช่น ง่วงซึม ปากแห้ง และท้องผูกนั้นสัมพันธ์กับขนาดยา ทำให้ส่วนใหญ่แพทย์ให้ยาได้แค่ขนาด 25-50 มก./วัน ขณะที่ขนาดซึ่งถือว่าได้ผลในการรักษาอย่างน้อยต้องตั้งแต่ 75-100 มก./วันขึ้นไป

5. รบกวนการนอน

ยา fluoxetine มีการจับตัวกับ 5HT2C receptor สูง จึงมีฤทธิ์ทำให้เบื่ออาหารในช่วงแรก และมีฤทธิ์กระตุ้นสูงกว่า SSRI ชนิดอื่น ผู้ป่วยบางรายจึงอาจมีอาการวิตกกังวล กระวนกระวาย นอนไม่หลับ ในช่วงแรกได้

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

ยารักษาโรคซึมเศร้าส่วนใหญ่ออกฤทธิ์โดยการควบคุมสารสื่อประสาทหลายชนิด ซึ่งรวมถึงโดปามีนและเซโรโทนิน ที่มีบทบาทสำคัญต่อวงจรการหลับตื่น ยาเหล่านี้จะไประงับหรือรบกวนการนอนหลับแบบ REM ทำให้ผู้ป่วยบางคนอาจนอนไม่หลับ เฉื่อยชา ง่วงนอนในระหว่างวัน ละเมอ และฝันร้าย เป็นอาการที่จะค่อยๆ ดีขึ้นเองหลังจากให้ยาเป็นระยะเวลาหนึ่ง การเริ่มยาที่ขนาดต่ำจะช่วยลดอาการวิตกกังวลที่อาจเกิดขึ้น  
หากผลข้างเคียงของยารักษาโรคซึมเศร้าที่เกี่ยวข้องกับการนอนมีความรุนแรง และไม่ดีขึ้นหลังจาก 2-3 สัปดาห์ แพทย์อาจจ่ายยาชนิดอื่นให้คุณ

6. มีความคิดฆ่าตัวตาย

การคิดฆ่าตัวตายหรือทำร้ายตัวเองถือเป็นอีกหนึ่งผลข้างเคียงที่พบได้ในผู้ป่วยบางรายที่รับประทานยารักษาโรคซึมเศร้า จากข้อมูลความปลอดภัยของยาระบุว่าในกลุ่มวัยรุ่นที่มีอายุน้อยกว่า 25 ปี  ยาแก้ซึมเศร้ากลุ่ม SSRI อาจกระตุ้นให้ผู้ป่วยซึมเศร้ามีความคิดฆ่าตัวตายได้ในช่วงแรกของการรักษา ประเด็นนี้ยังเป็นที่โต้แย้งกันอยู่เนื่องจากมีหลายการศึกษาไม่พบว่าเป็นเช่นนั้น และความเสี่ยงเช่นนี้อาจไม่จำเพาะกับยากลุ่ม SSRI เท่านั้น อย่างไรก็ตามพบว่า fluoxetine มีความปลอดภัยในแง่นี้มากกว่า SSRI ขนานอื่น 

องค์การอาหารและยาของสหรัฐอเมริการับรองข้อบ่งใช้ในการรักษาเด็กและวัยรุ่นที่เป็นโรคซึมเศร้าและย้ำคิดย้ำทำ เนื่องจากมีผลการศึกษาสนับสนุนที่มีน้ำหนักสูง จึงทำให้การติดตามอาการและการปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับอาการในช่วงรับประทานยารักษาโรคซึมเศร้าเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างยิ่ง รวมทั้งควรให้ครอบครัวและเพื่อนคอยช่วยสังเกตอาการและการเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรมของผู้ป่วย

7. กลุ่มอาการเซโรโทนิน (Serotonin Syndrome)

อาการข้างเคียงชนิดนี้พบได้ไม่บ่อย โดยเป็นผลข้างเคียงจากการรับประทานยากลุ่ม SSRIs และยากลุ่ม SNRIs ที่ร้ายแรง และมักเกิดขึ้นเมื่อรับประทานยาเหล่านี้ร่วมกับยาชนิดอื่นๆ ที่ทำให้ระดับของเซโรโทนินเพิ่มขึ้น ดังนั้น คุณควรแจ้งแพทย์เกี่ยวกับยารักษาโรคชนิดอื่นๆ รวมถึงวิตามิน อาหารเสริม และสมุนไพรชนิดใดก็ตามที่กำลังรับประทาน ก่อนเริ่มใช้ยารักษาโรคซึมเศร้า รวมถึงยาที่ต้องใช้ระหว่างกำลังรับประทานยารักษาโรคซึมเศร้า ผู้ป่วยที่เป็นเซโรโทนินซินโดรมจะมีอาการ เช่น ปวดท้อง ท้องเสีย อุณหภูมิร่างกายขึ้นสูง อ่อนเพลีย สับสน ตัวสั่น ประสาทหลอน เหงื่อออกมาก กล้ามเนื้อกระตุก เป็นไข้ ความดันโลหิตผันผวน Rhapdomyolysis ไตวาย Cardiovascular Shock และอาจทำให้เสียชีวิตได้ เป็นต้น หากคุณมีอาการเหล่านี้ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที

8. ภาวะโซเดียมในเลือดต่ำ

ผลข้างเคียงนี้มักพบได้ในผู้ป่วยสูงอายุ โดยเฉพาะผู้ป่วยที่รับประทานยา SSRIs ซึ่งยาตัวนี้อาจไปขัดขวางการทำงานของฮอร์โมนที่ควบคุมระดับของเหลวและโซเดียมในร่างกาย ผู้ป่วยสูงอายุจะได้รับผลกระทบที่รุนแรงจากกลไกนี้ เนื่องจากความสามารถในการควบคุมระดับของเหลวภายในร่างกายลดลงตามอายุ ส่งผลให้ระดับของโซเดียมในร่างกายลดลงอย่างรุนแรง ซึ่งสามารถทำให้เกิดการสะสมของของเหลวภายในเซลล์ ผู้ป่วยจะมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน สับสน อ่อนเพลีย และในกรณีที่ร้ายแรงสามารถทำให้หมดสติหรือชักได้

แพทย์จะเลือกใช้ยารักษาโรคซึมเศร้าโดยพิจารณาจากอาการ สุขภาพโดยรวม โรคประจำตัว ยารักษาโรคที่คุณกำลังใช้อยู่ รวมถึงประวัติการรักษาด้วยยาต้านเศร้าชนิดอื่นๆ โดยอาจต้องใช้เวลาหลายสัปดาห์หรือนานกว่านั้นจึงจะระบุได้ว่ายาชนิดนั้นให้ผลดีหรือไม่ และเป็นช่วงเดียวกันกับที่ผลข้างเคียงจากการใช้ยาค่อยๆ บรรเทาลง

อย่างไรก็ตาม คุณอาจต้องทดลองใช้ยาต้านเศร้าหลายๆ ตัว จนกว่าจะพบยาที่เหมาะสมกับตนเองที่สุด ซึ่งทั้งหมดนี้เป็นต้องอาศัยความร่วมมือของคุณในการรับประทานยาตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด และแจ้งรายละเอียดอาการให้แพทย์ทราบอย่างสม่ำเสมอ


5 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
9 Side Effects Of Antidepressants You Must Watch Out For (https://www.curejoy.com/conten...), 7 May 2018.
The Medical Management of Depression. The New England Journal of Medicine. 2005;353(17):1819-1834. (https://www.nejm.org/doi/full/...)
Rewadee W, Tuanthon B, Psychotropic Drugs Induced Weight Gain, (http://www.smj.ejnal.com/e-jou...1959)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป