เรื่อง: ปจด.มา ในวันสุดท้ายยองการกินยาคุมแบบ21เม็ด!! รายละเอียด: อายุ28ปี เป็นคนอ้วน ปจด.ไม่ปกติค่ะ เพิ่งกลับมาเริ่มกินยาคุมแบบ21เม็ด ethinylestradial 0.035mg (เคยกินแบบ0.03mg แต่งดกินไป2-3ปี) และกินเวลาเดียวกันทุกวัน ไม่เคยลืม มีเพียง1วันที่กินล่าช้าไป 1 ชม. หลังจากเริ่มกินมา 12วัน จึงมีพสพ. ไม่ใส่ถุงยาง จนถึงวันที่21 ของการกินยา ปรากฏว่า เลือดมา แบบซึมๆ แต่ก็ยังกินยาเม็ดสุดท้ายและมี พสพ.ไม่ใส่ถุงยางหลั่งในตามปกติ และกำลังอยู่ในช่วงเว้นยาวันที่ 1 มีอาการคัดเจ็บนม คำถาม : เลือดออกแบบนี้คือปจด.ปกติหรือไม่? และจะท้องหรือไม่คะ?

ขอสอบถามเพิ่มเติมนะคะ
1. ค่า BMI เป็นเท่าไหร่คะ (ถ้าไม่ทราบ ขอเป็นน้ำหนักและส่วนสูงแทนค่ะ)
2. เลือดที่ออกมาแบบซึม ๆ ยังออกต่อเนื่องกันเหมือนประจำเดือนหรือไม่คะ หรือหยุดไปแล้ว
3. ยี่ห้อยาคุมที่ใช้อยู่คืออะไรคะ
4. รับประทานช้าไป 1 ชั่วโมงในเม็ดใดของแผงคะ (โดยประมาณได้ค่ะ)
5. ช่วง 1 - 2 วันก่อนจะมีเลือดซึม มีเพศสัมพันธ์หรือไม่คะ

1. ในกรณีนี้ เลือดที่ออกน่าจะเป็นเลือดกะปริบกะปรอยนะคะ ไม่ใช่เลือดประจำเดือน
- ถ้าเป็นไม่บ่อย อาจเกิดเพราะมีแผลฉีกขาดจากการมีเพศสัมพันธ์ที่รุนแรง (แต่มักจะมีอาการเจ็บหรือแสบในช่องคลอดด้วย) หรือเป็นผลข้างเคียงจากยาคุมกำเนิด (ไม่เจ็บหรือแสบในช่องคลอด) ซึ่งพบได้แม้จะใช้ตรงเวลา แต่จะพบบ่อยขึ้นถ้ารับประทานไม่ตรงเวลา
- ถ้าเป็นบ่อย ๆ เช่น เป็นทุกครั้งหลังจากที่มีเพศสัมพันธ์ ควรต้องไปพบสูตินรีแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุค่ะ

2. การใช้ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมในผู้หญิงที่มีค่า BMI > 30 kg/m2 แม้ว่ายังไม่เป็นที่แน่ช้ดว่ามีผลให้ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดลดลงหรือไม่ แต่อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตันได้ ซึ่งแม้ว่าค่า BMI ที่สูงจะยังไม่ถือเป็นข้อห้ามเด็ดขาดในการใช้ยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม แต่ก็ควรเฝ้าระวังหากมีความจำเป็นต้องใช้นะคะ หรือเลือกใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นที่มีความเสี่ยงน้อยกว่าค่ะ

3. แม้จะมีบางการศึกษาที่ชี้ว่าผู้ที่มีค่า BMI สูงจะมีความเสี่ยงที่จะล้มเหลวในการป้องกันการตั้งครรภ์ด้วยยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม แต่บางการศึกษากลับให้ผลที่ตรงข้าม เนื่องจากยังไม่มีข้อสรุปที่แน่ชัดว่าใช้ไม่ได้ผล ในปัจจุบันจึงยังไม่ถือว่าการที่มีน้ำหนักเกินเป็นข้อจำกัดของการใช้ยาคุมกำเนิดค่ะ ดังนั้น ในกรณีที่มีการใช้ถูกต้องต่อเนื่องกันทุกวัน จึงถือว่ายังมีผลในการคุมกำเนิดนะคะ นั่นคือมีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ได้น้อยค่ะ

สรุปว่าเลือดที่ออกเป็นเลือดกะปริบกะปรอยนะคะ ไม่ใช่ประจำเดือน แต่ไม่ได้เกี่ยวกับการตั้งครรภ์ค่ะ ประจำเดือนน่าจะมาใน 2 - 3 วันนี้ค่ะ อย่างไรก็ตาม อยากให้ไปพบสูตินรีแพทย์เพื่อตรวจเพิ่มเติมนะคะ ว่ามีปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ ที่เป็นข้อห้ามของการใช้ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมร่วมด้วยหรือไม่ ซึ่งคุณหมอจะแนะนำวิธีการคุมกำเนิดที่เหมาะสมให้แทน หรือหากสามารถใช้วิธีเดิมได้ จะได้มีการนัดหมายเพื่อตรวจติดตามผลเพื่อเฝ้าระวังอันตรายที่อาจเกิดขึ้นค่ะ

ขอสอบถามเพิ่มเติมเพื่อประเมินความเสี่ยงที่จะมีการตั้งครรภ์ก่อนใช้ยานะคะ
1. ได้เริ่มใช้ยาคุมภายใน 5 วันแรกที่มีประจำเดือนหรือไม่คะ
2. หากไม่ได้เริ่มใช้ภายใน 5 วันแรกที่มีประจำเดือน ไม่มีเพศสัมพันธ์เลยตั้งแต่ประจำเดือนมาครั้งล่าสุดจนครบ 7 วันแรกที่ใช้ยาคุมใช่มั้ยคะ

หากมีเพศสัมพันธ์มาก่อนเริ่มใช้ยาคุม จะมีความเสี่ยงที่จะมีการตั้งครรภ์ก่อนใช้ยานะคะ เพราะถือว่าไม่มีวิธีคุมกำเนิดใดที่ป้องกันการตั้งครรภ์ได้ 100% ซึ่งในกรณีของคุณ ถ้ามีการตั้งครรภ์ น่าจะเป็นการตั้งครรภ์มาตั้งแต่ก่อนเริ่มใช้ยาค่ะ เพราะหลังใช้ยาติดต่อกันครบ 7 วันก็มีผลคุมกำเนิดได้แล้ว ดังนั้น การมีเพศสัมพันธ์ในวันที่รับประทานยาเม็ดที่ 12 หรือหลังจากนั้น จึงมีความเสี่ยงน้อยมากที่จะตัังครรภ์

แต่อาจจะเป็นแค่ประจำเดือนที่ยังไม่ปกติก็ได้ค่ะ เพราะคุณมีประวัติประจำเดือนไม่สม่ำเสมอมาก่อนอยู่แล้ว และกว่าที่ประจำเดือนจะกลับมาปกติ อาจต้องใช้ยานาน 3 - 6 เดือนค่ะ จึงเป็นไปได้ว่าอาการที่คุณเป็นอยู่ (คัดตึงเต้านม) อาจเป็นอาการก่อนเป็นประจำเดือนก็ได้

จริง ๆ แล้ว จะรอให้ประจำเดือนมาก่อนค่อยเริ่มยาคุมใหม่ก็ได้ค่ะ แต่ผลในการคุมกำเนิดจะไม่ต่อเนื่อง และในเมื่อมีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ในช่วงก่อนเริ่มใช้ยา ซึ่งเกิน 14 วันมาแล้ว แนะนำให้ตรวจการตั้งครรภ์นะคะ ใช้ชุดทดสอบการตั้งครรภ์ทางปัสสาวะก็ได้ค่ะ ถ้าต้องเริ่มยาคุมวันนี้ ให้ตรวจในวันนี้ได้เลย แต่ถ้าต้องเริ่มยาคุมพรุ่งนี้ แนะนำให้ตรวจพรุ่งนี้เช้าหลังตื่นนอนนะคะ หากผลเป็นลบ (ขึ้นขีดเดียว) ก็ต่อยาคุมแผงใหม่ได้ค่ะ ถ้ายังไม่มีประจำเดือนในอีก 2 - 3 วันนี้ก็น่าจะไม่มีประจำเดือนมาแล้ว แต่ไม่เป็นไรค่ะ ประจำเดือนจะมาในช่วงเว้นว่างของแผงต่อไปเอง ไม่มีอันตรายค่ะ ไม่ต้องกังวล

สรุปว่า ถ้าไม่ได้มีการตรวจตั้งครรภ์ก่อนเริ่มใช้ยาคุม แนะนำให้ตรวจก่อนจะต่อแผงใหม่นะคะ แต่ตรวจรอบเดียวก็พอ เพราะความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์เกิดขึ้นนานแล้ว ซึ่งหากมีการตั้งครรภ์จริง จะตรวจพบได้แล้วค่ะ และถ้าผลตรวจเป็นลบก็ต่อแผงใหม่ตามกำหนดได้เลย ประจำเดือนในเดือนนี้อาจมาหรือไม่มาก็ได้ แต่ไม่ต้องกังวลค่ะ เพราะเกิดจากปัญหาประจำเดือนไม่ปกติเดิม ไม่ได้เกิดจากการตั้งครรภ์ ซึ่งเมื่อใช้ยาต่อเนื่องไปสักระยะ ประจำเดือนน่าจะมาสม่ำเสมอเอง

อย่างไรก็ตาม อย่าลืมหาเวลาว่างไปพบสูตินรีแพทย์เพื่อตรวจเพิ่มเติม ตามที่แนะนำไปในความเห็นบน ๆ นะคะ