สวัสดีค่ะคุณหมอ คือว่ามีอาการปวดท้องประจำเดือนมากตั้งแต่เด็กๆ จนตอนนี้ 25 ปี อาการปวดรุนแรงขึ้น ปวดเฉพาะวันแรกของประจำเดือน ปวดจนเป็นลม ก็เลยไปพบแพทย์ ตอนแรกไปที่รพ. เอกชนแห่งหนึ่ง คุณหมออัลตราซาวด์แล้วไม่พบเนื้องอก คุณหมอสันนิษฐานว่าจะเป็นเหยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ คุณหมอแนะนำให้ผ่านตัดส่องกล้องเพราะยังอยากมีลูก แต่เนื่องจากค่าใช้จ่ายสูง เลยไปหาที่ รพ.ประกันสังคม พบแพทย์อีกท่านนึง คุณหมอตรวจภายใน อัลตราซาวด์ใหม่ คุณหมอบอกให้ทานยา ฮอร์โมน PROVERA 10 MG มาทานแล้วนัดอีก 1 เดือน คืออยากถามคุณหมอว่าทานยาตัวนี้จะมีประจำเดือนปกติไหมคะ แล้วมันจะช่วยรักษาอาการเหยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ยังไงอะคะ แล้วจะสามารถมีบุตรได้ไหม ต้องใช้ระยะเวลานานเท่าไรอะคะ คือคุณหมอไม่ถาม ไม่บอกอะไรเลย ก็เลยบอกว่าตอนนี้พยายามปล่อยให้มีบุตรมาร่วมปีแล้วยังไม่มี คุณหมอบอกว่ายังไม่ต้องมี รักษาไปสัก 6 เดือนก่อน ก็เลยอยากแน่ใจว่ารักษาด้วยการกินยาฮอร์โมนแล้วมันจะทำให้อาการปวดท้องลดลง แล้วจะสามารถมีบุตรได้จริงไหม หรือว่าควรไปผ่าตัดส่องกล้องดีคะ รบกวนคุณหมอตอบข้อสงสัยทีนะคะ ขอบคุณค่ะ

การปวดประจำเดือน มีได้หลายแบบค่ะ
ทั้งการปวดแบบปกติ ที่ไม่ได้มีโรคอะไร (Primary dysmenorrhea)
และการปวดประจำเดือนแบบมีโรคแอบแฝง (Secondary dysmenorrhea)

ซึ่งลักษณะการปวดแบบที่อาจจะมีโรคแอบแฝง Secondary dysmenorrhea ที่พอสังเกตจากอาการได้ คือ จะมีการปวดที่มากขึ้นเรื่อยๆ ทุกรอบเดือน ปีที่แล้วปวดเท่านี้ ปีนี้ปวดมากขึ้น ปีหน้าปวดมากขึ้นไปอีก อาการปวดจะเป็นนาน ไม่เหมือนการปวดแบบปกติ ที่มันจะปวดแค่วันแรกๆ ของประจำเดือน แล้วก็หายปวด

สาเหตุที่พบบ่อยคือ เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (endometriosis) ที่ทำให้มีอาการปวดท้องน้อยเรื้อรัง ปวดประจำเดือน เจ็บลึกๆ เวลามีเพศสัมพันธ์ ได้ บางคนมีอาการปวดเวลาปัสสาวะ อุจจาระ ช่วงที่มีประจำเดือนเดือนได้ค่ะ

การวินิจฉัย คือ วินิจฉัยจากประวัติ ตรวจภายใน และอัลตราซาวด์

การรักษา ก็มีตั้งแต่ การรักษาด้วยยา ไปจนถึง การผ่าตัด ขึ้นอยู่กับรายละเอียดของคนไข้ และ โรค

โดยการรักษาด้วยยา จะเน้นรักษาที่อาการปวด ส่วนการผ่าตัด อาจจะทำให้ มีบุตรง่ายขึ้น ในช่วง 6-12 เดือน หลังการผ่าตัดค่ะ

ในกรณีของคุณ อาจจะเลือกได้ทั้ง 2 ทางค่ะ

การมีบุตรยาก เกิดได้จากหลายสาเหตุเลยค่ะ
ทั้งสาเหตุ จากฝ่ายชาย ฝ่ายหญิง หรือ จากทั้งสองฝ่าย
สาเหตุ ทางฝ่ายชาย ส่วนใหญ่ เกิดจากน้ำเชื้อผิดปกติค่ะ
สาเหตุทางฝ่ายหญิง ก็ยังเกิดได้จากหลายสาเหตุ ไม่ว่า จะเป็น
1. จากรังไข่ ไข่น้อย ไข่ไม่ตก
2. จากท่อนำไข่ ท่อนำไข่อุดตัน
3. จากโพรงมดลูกผิดปกติ ตัวอ่อนฝังตัวไม่ได้
4. สาเหตุจากปากมดลูก
5. สาเหตุจากการอักเสบ หรือ มีพังผืดในช่องท้อง

ถ้าพยายามมีบุตรมานานเกิน 1 ปีแล้ว แนะนำปรึกษาแพทย์ค่ะ แพทย์จะทำการซักประวัติ หาความเสี่ยงต่างๆ และตรวจเพิ่มเติมเพื่อหาสาเหตุ และช่วยให้มีบุตร ตามสาเหตุที่พบต่อไปค่ะ

โดยการตรวจเบื้องต้น หาสาเหตุของภาวะมีบุตรยาก
ทางฝ่ายชาย หลักๆ คือการตรวจน้ำเชื้อ (Semen analysis) ค่ะ คือการดูปริมาณ ความเขินการเคลื่อนไหว และ รูปร่าง ของเชื้ออสุจิ
ทางฝ่ายหญิง จะมีการตรวจภายใน ตรวจอัลตราซาวด์ดูมดลูกและรังไข่
ส่วนการตรวจเพิ่มเติมอื่นๆ อาจมีการตรวจฉีดสีดูท่อนำไข่ ตรวจเลือดดูฮอร์โมนเพื่อประเมินการทำงานของรังไข่ อันนี้ จะตรวจเลยหรือไมาแพทย์จะพิจารณาจากอายุฝ่ายหญิง ความเสี่ยงต่างๆ ระยะเวลาการมีบุตรยาก

เป็นยาฮอร์โมนค่ะ ใช้รักษาโรคนี้ได้ โดยเน้นให้โรคสงบ และ ลดอาการปวดเป็นหลักค่ะ
แต่ไม่ได้ช่วยเรื่องการมีบุตรโดยตรง

แพทย์อาจจะคาดหวังให้โรคสงบก่อน แล้วค่อยปล่อยตั้งครรภ์ค่ะ

ระยะเวลาไม่แน่นอน แล้วแต่คน ส่วนใหญ่ประมาณ 3-6 เดือนค่ะ

ส่วนการผ่าตัด ก็จะจี้รอยโรคออก รักษาโดยตรง อาจช่วยเรื่องมีบุตรได้ แต่ก็มีความเสี่ยงในการดมยาสลบ และ การผ่าตัดค่ะ