สวัสดีค่ะ อยากสอบถามคุณหมอค่ะว่า ตอนนี้กำลังกินยาคุมกำเนิดยี่ห้อ melodia อยู่ แต่ช่วง 2 สัปดาห์ก่อนมีตกขาวเลยไปหาหมอค่ะ คุณหมอให้ยาปฏิชีวนะมา 2 ตัว ไม่ได้ถ่ายรูปไว้ค่ะ ตัวแรกน่าจะเป็น metronidazole อีกตัวเป็นเม็ดสีขาวเขียนว่ายาแก้ตกขาวค่ะ แล้วก็มีอาการเจ็บคอด้วยเลยกิน Amoxycillin ไปอีกค่ะ แต่กินแค่เม็ดเดียว แล้วพอดีมีเพศสัมพันธุ์กับแฟนช่วงวันที่ 15-17 ธค แบบไม่ได้ป้องกันและหลั่งในค่ะ ช่วงที่กินยาปฏิชีวนะก็กินยาคุมกำเนิดตลอดค่ะ มีโอกาสตั้งครรพ์ไหมคะ

จากแนวทางล่าสุดของ US CDC ซึ่งปรับปรุงในปี ค.ศ.2017 แนะนำว่ายาที่ลดประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิด มีเพียงยาบางตัวในกลุ่มยากันชัก, ยารักษาวัณโรค, ยาต้านไวรัสเอดส์ และสมุนไพรเซนต์จอห์นเวิร์ตค่ะ

ดังนั้น ยาที่ผู้ถามใช้รักษาอาการตกขาวผิดปกติ และการติดเชื้อในทางเดินหายใจ ไม่น่าจะส่งผลต่อประสิทธิภาพของยาคุมเมโลเดียนะคะ และหากเป็นเช่นนั้นก็สามารถมีเพศสัมพันธ์หลั่งในได้ตามปกติ เมื่อมีผลคุมกำเนิดจากยาคุมรายเดือนอยู่ก็มีโอกาสตั้งครรภ์น้อยมากค่ะ

แต่เพื่อให้แน่ชัดว่ายาที่ใช้ไม่ส่งผลกระทบต่อยาคุมจริง ๆ แนะนำให้สอบถามโดยตรงจากแพทย์ผู้รักษานะคะ ว่ายาอีกรายการที่ผู้ถามไม่ทราบชื่อนั้นคือยาอะไร และส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดหรือไม่ อย่างไรค่ะ

ถ่ายเหลววันละกี่ครั้ง ทุก ๆ กี่ชั่วโมง และเป็นนานติดต่อกันกี่วันคะ (วันที่เท่าไหร่ถึงวันที่เท่าไหร่)

ถ้าเช่นนั้นไม่มีปัญหาค่ะ เพราะการถ่ายที่อาจส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพของยาคุม จะหมายถึงการถ่ายเหลวอย่างรุนแรงและต่อเนื่องกันนานกว่า 24 ชั่วโมงค่ะ

ถ้าไม่มีอาการผิดปกติอื่น ๆ ร่วมด้วยก็ไม่เป็นไรค่ะ น่าจะเป็นเพียงผลข้างเคียงจากยาคุม ซึ่งสามารถหายเองได้ แนะนำให้รับประทานยาคุมต่อไปให้ตรงเวลาสม่ำเสมอนะคะ

แต่ถ้ามีอาการผิดปกติอื่น ๆ เช่น ตกขาวผิดปกติ, มีกลิ่นเหม็นคาวหรือกลิ่นรุนแรง, แสบหรือคันช่องคลอด หรือปวดท้องรุนแรง ควรไปพบสูตินรีแพทย์เพื่อตรวจเพิ่มเติมหาสาเหตุที่แท้จริงและรับการรักษาที่เหมาะสมค่ะ

เนื่องจากมีผลคุมกำเนิดจากยาคุมอยู่อย่างต่อเนื่อง จึงมีโอกาสน้อยมากที่จะตั้งครรภ์ อีกทั้งผลข้างเคียงดังกล่าวก็ไม่ใช่เรื่องผิดปกติ สามารถพบได้ในระหว่างที่ใช้ยา จึงไม่ต้องกังวลนะคะ แนะนำให้ใช้ยาคุมต่อไปตรงเวลาสม่ำเสมอเหมือนเดิมค่ะ

1. ประเด็นแรก ยาคุมป้องกันการตั้งครรภ์ได้ 100% หรือไม่?

คำตอบก็คือไม่มีวิธีคุมกำเนิดใดที่สามารถป้องกันการตั้งครรภ์ได้ 100% นะคะ แต่การคุมกำเนิดด้วยวิธีต่าง ๆ จะช่วยลดความเสี่ยงของการตั้งครรภ์ให้น้อยลง มากหรือน้อย ขึ้นกับประสิทธิภาพของแต่ละวิธี และขึ้นกับการใช้ว่าใช้ได้ถูกต้องและเหมาะสมหรือไม่

สำหรับการใช้ยาคุมรายเดือนนั้น ยังมีโอกาสตั้งครรภ์ได้ 0.3 - 9% ค่ะ แต่ถ้ารับประทานยาคุมอย่างถูกต้องและตรงเวลาสม่ำเสมอ ความเสี่ยงจะค่อนไปทางต่ำ คือ 0.3% ซึ่งถือว่าน้อยมากจนไม่น่าจะกังวลนะคะ

2. ประเด็นที่สอง ยาปฏิชีวนะที่ผู้ถามใช้ ลดประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิดหรือไม่?

ในอดีต เคยแนะนำให้หลีกเลี่ยงการใช้ยาหลาย ๆ ตัวร่วมกับยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมค่ะ เพราะคาดว่าอาจส่งผลให้ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนในเลือดลดลง และลดประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดได้

แต่การศึกษาต่อ ๆ มา พบว่ามีเพียงยาบางรายการเท่านั้นที่ส่งผลกระทบจริง ๆ ต่อประสิทธิภาพของฮอร์โมนคุมกำเนิด ซึ่งไม่จำกัดว่าจะต้องเป็นยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมเท่านั้นนะคะ แต่ยังรวมไปถึงฮอร์โมนคุมกำเนิดชนิดอื่นหรือรูปแบบอื่น ๆ ด้วย โดยมีผลกระทบมากหรือน้อยแตกต่างกันไป (เพราะฉะนั้น ในกรณีที่มีผลกระทบน้อย และจำเป็นต้องใช้ คุณหมอก็จะพิจารณาให้ใช้ได้ค่ะ)

ซึ่งจาก Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use ที่เผยแพร่โดยศูนย์ควบคุมโรค สหรัฐอเมริกา (US CDC) ฉบับปรับปรุงล่าสุด คือในปี ค.ศ.2017 ไม่ได้ห้ามการใช้ Amoxicillin หรือ Metronidazole ร่วมกับยาคุมกำเนิดค่ะ
..
..
..
ดังนั้น จึงไม่สามารถจะรับรองได้ว่า เมื่อรับประทานยาคุมแล้ว "จะไม่มีการตั้งครรภ์อย่างแน่นอน 100%" นะคะ แต่ถ้าใช้ยาคุมถูกต้องก็จะมีความเสี่ยงน้อยมาก

และการใช้ยาปฏิชีวนะดังกล่าวไม่ได้ลดประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิด จึงไม่ได้เพิ่มความเสี่ยงของการตั้งครรภ์ให้มากขึ้นไปกว่าเดิมค่ะ