ฉีดยาคุมรุ่น 1 เดือน มา 5 ปีแล้วคะ หยุดฉีดยาคุม(5ต.ค2561)ได้ 1 เดือนแล้ว ไปซื้อยาคุมของ yasmin มากิน(4พ.ย2561) แล้วมีอะไรกับแฟน(6พ.ย2561) กินยาคุมฉุกเฉินเมเปิ้ลฟอทวันถัดไป(9พ.ย2561)ได้มีอะไรกับแฟนอีกครั้ง อยากทราบว่าต้องกินยาคุมฉุกเฉินอีกไหมคะ? เภสัชบอกกินยาคุมแบบรายเดือนแผงแรกยังคุมไม่ได้เต็มที่เลยกังวนคะ?

สวัสดีครับ
ในการรับประทานยาคุมแบบรายเดือนนั้น ยาคุมจะเริ่มให้ผลในการป้องกันการตั้งครรภ์ได้ใน 2 กรณีครับ คือ
1. รับประทานยาภายใน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน ยาคุมจะเริ่มป้องกันการตั้งครรภ์ได้ตั้งแต่วันแรกที่รับประทาน
2. ถ้าหากเริ่มรับประทานยาช้ากว่า 5 วันแรกของการมีประจำเดือน จะต้องรับประทานยาติดต่อกันอย่างน้อย 7 วันก่อนยาคุมจึงจะเริ่มป้องกันการตั้งครรภ์ได้

ถ้าหากการรับประทานยาคุมของคุณนั้นเข้าได้กับข้อใดข้อหนึ่งและรับประทานยาสม่ำเสมอมาโดยตลอดก็ไม่จำเป็นต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินเพิ่มครับ แต่ถ้าหากยังไม่ถึงเวลาที่ยาคุมจะออกฤทธิ์ได้อย่างเต็มที่ก็แนะนำให้รับประทานยาคุมฉุกเฉินให้เร็วที่สุด ภายในเวลาไม่เกิน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ครับ

ถ้าเช่นนั้นหมอแนะนำให้รับประทานยาคุมฉุกเฉินก่อนครับ เพราะถ้าหากจะให้มั่นใจได้ว่ายาคุมได้ออกฤทธิ์อย่างเต็มที่แล้วในกรณีนี้จะต้องรับประทานยาคุมติดต่อกันอย่างน้อย 7 วันก่อน

หลังจากนี้หมอแนะนำให้งดการมีเพศสัมพันธ์ไปก่อนหรือใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วยไปจนกว่าจะรับประทานยาคุมครบ 7 วันครับ

ขออนุญาตแนะนำเพิ่มเติมนะคะ

สำหรับยาคุมชนิดที่ฉีดทุก 1 เดือน จะมีการฉีดซ้ำทุก ๆ 4 สัปดาห์ค่ะ แต่แม้จะไม่ได้ฉีดซ้ำตามนัด ก็ยังสามารถยืดหยุ่นให้ฉีดช้ากว่าวันนัดได้ไม่เกิน 1 สัปดาห์ โดยถือว่ายังมีผลคุมกำเนิดต่อเนื่อง และไม่จำเป็นจะต้องใช้วิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ ร่วมด้วย (อ้างอิงจากแนวทางคุมกำเนิดขององค์การอนามัยโลก ปี ค.ศ.2016)

ดังนั้น หากผู้ถามฉีดยาเข็มสุดท้ายเมื่อ 5 ตุลาคม ก็ควรจะต้องฉีดยาซ้ำในวันที่ 2 พฤศจิกายน หรืออย่างช้า ไม่เกินวันที่ 9 พฤศจิกายน นะคะ

และการที่ผู้ถามเริ่มใช้ยาคุมยาสมินเม็ดแรกในวันที่ 4 พฤศจิกายน ซึ่งยังไม่เกินช่วงเวลาที่ยืดหยุ่นดังกล่าว จึงถือว่ามีผลคุมกำเนิดได้ตั้งแต่เม็ดแรกที่รับประทานเลยค่ะ สามารถมีเพศสัมพันธ์หลั่งในได้ตามปกติ ไม่จำเป็นจะต้องใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วย และไม่จำเป็นจะต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินเพิ่มเติมตั้งแต่แรกแล้วนะคะ

อย่างไรก็ตาม การที่ต่อยาคุม (แม้ต่างชนิดกัน) ไม่ตรงตามนัด อาจมีประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดไม่สูงเท่ากับผู้ที่ต่อยาคุมตรงตามนัดสม่ำเสมอ แต่ก็ถือว่ามีประสิทธิภาพสูงกว่ายาคุมฉุกเฉินอยู่ดีค่ะ การใช้ยาคุมฉุกเฉินเพิ่มในกรณีนี้จึงถือว่าไม่จำเป็นนั่นเอง (แต่เนื่องจากผลข้างเคียงของยาคุมฉุกเฉินไม่ได้มีอันตรายรุนแรงหรือถาวร ดังนั้น หากรับประทานไปแล้วก็ไม่มีปัญหานะคะ ไม่ต้องกังวล)
..
..
..
ส่วนการต่อยาคุมแผงใหม่ เมื่อใช้ยาสมินแผงนี้หมดแล้ว ให้เว้นว่าง 7 วันก่อนจึงค่อยต่อยาคุมแผงใหม่นะคะ ประจำเดือนจะมาในช่วงที่เว้นว่าง โดยมักจะมาหลังใช้ยาหมดไปแล้ว 2 - 3 วัน หรือคลาดเคลื่อนเล็กน้อย แต่เมื่อเว้นว่างครบ 7 วันก็ต่อยาคุมแผงใหม่ได้เลย ไม่ต้องรอให้ประจำเดือนหมดก่อนค่ะ

หากคุณมีประวัติว่าฉีดยาคุมแบบ 1 เดือนมานาน แล้วมีประจำเดือนมาน้อยหรือมากะปริบกะปรอยในช่วงก่อนต่อยาคุมเข็มใหม่ เมื่อใช้ยาสมิน 1 - 3 แผงแรก อาจยังมีประจำเดือนมาน้อยหรือมากระปริบกะปรอยในช่วง 7 วันเว้นว่างเหมือนเดิมนะคะ แล้วก็จะค่อย ๆ มาเป็นปกติเองในภายหลัง

อย่างไรก็ตาม หากไม่มีประจำเดือนมาเลยในช่วง 7 วันเว้นว่าง เพื่อความชัดเจน ควรตรวจการตั้งครรภ์ทางปัสสาวะในตอนเช้าหลังตื่นนอนของวันที่ครบกำหนดต่อยาคุมแผงใหม่ด้วยนะคะ ถ้าผลตรวจออกมาเป็น 1 ขีด คือไม่ตั้งครรภ์ ก็สามารถต่อยาคุมแผงใหม่ตามกำหนด เพื่อให้มีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องได้ค่ะ
..
..
..
แนวทางในการคุมกำเนิดมีหลายตำรา/แหล่งข้อมูลอ้างอิงค่ะ และแม้จะเป็นแนวทางที่ตีพิมพ์ในปีเดียวกัน ก็อาจมีคำแนะนำในการใช้ยาคุมกำเนิดไม่ละเอียดหรือครอบคลุมทุกรูปแบบ เนื่องจากมียาคุมชนิดใหม่ ๆ ออกมาใช้เรื่อย ๆ ค่ะ

ดังนั้น หากผู้ถามจะปฏิบัติตามแนวทางที่คุณหมอแนะนำไว้ข้างต้น ก็สามารถทำได้เช่นกันนะคะ

หรือจะปฏิบัติตามแนวทางขององค์การอนามัยโลกฉบับล่าสุด ที่มีระบุแนวทางการใช้ยาฉีดคุมกำเนิดชนิดที่ฉีดทุก 1 เดือนไว้โดยเฉพาะ ตามที่กล่าวมาในความเห็นนี้ ก็สามารถทำได้เช่นกันค่ะ

ถ้าเช่นนั้นในกรณีนี้ก็จำเป็นต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินร่วมด้วยตามที่หมอได้แนะนำไปข้างต้นครับ เพราะเลยจากกำหนดฉีดยาคุมมากว่า 1 เดือนแล้ว

และหลังจากนี้ก็ให้รับประทานยาคุมรายเดือนต่อเนื่องจนครบ 7 วันก่อน จึงจะเริ่มมีเพศสัมพันธ์ได้อย่างปลอดภัยโดยไม่จำเป็นต้องใช้การคุมกำเนิดวิธีอื่นครับ

ถ้าเช่นนั้นต้องขออภัยค่ะ เพราะเข้าใจผิดว่าผู้ถามฉีดยาคุมครั้งสุดท้ายวันที่ 5 ตุลาคม แล้วไม่ได้ไปฉีดต่อตามนัด

ในกรณีที่เริ่มใช้ยาคุมแผงแรกโดยไม่ได้ใช้ต่อเนื่องจากวิธีคุมกำเนิดเดิม (เพราะเว้นช่วงการใช้ไปนานแล้ว) ก็ต้องพิจารณาตามที่คุณหมอแนะนำไปข้างต้นนะคะ คือดูว่าเริ่มใช้ทัน 5 วันแรกของการมีประจำเดือนหรือไม่ ถ้าใช่ ก็จะมีผลคุมกำเนิดได้ตั้งแต่เม็ดแรกที่รับประทานค่ะ

โดยปกติ เมื่อฉีดยาคุมแบบ 1 เดือนติดต่อกันมานานหลายปี รอบประจำเดือนในช่วงแรกที่เลิกใช้ น่าจะยังมาทุก ๆ 28 วันค่ะ (หรือในกรณีของผู้ถามอาจเป็นทุก ๆ 30 - 31 วัน เพราะมีการนัดฉีดตามระยะเวลานี้) ดังนั้น ถ้ามีเลือดออกมาปริมาณมากใกล้เคียงกับประจำเดือนในรอบล่าสุด และมาห่างจากวันแรกที่มีประจำเดือนครั้งล่าสุดประมาณ 28 วัน ก็มีแนวโน้มว่าจะเป็นประจำเดือนนะคะ

แต่ถ้าเลือดที่ออกมาไม่ใช่ประจำเดือน หรือไม่มั่นใจว่าเลือดที่ออกมานั้นเป็นประจำเดือนหรือไม่ ก็จะต้องใช้ยาคุมยาสมินติดต่อกันให้ครบ 7 วันก่อนจึงจะมีผลคุมกำเนิดได้ค่ะ และถ้ามีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกันในช่วง 7 วันแรกของการใช้ยาคุมแผงนี้ ก็จะต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินเพิ่มนะคะ