หนูอายุแค่14นะคะ หนูรู้สึกอารมณ์แปรปรวนง่ายมากๆ อย่างแค่หนูเขียนการบ้านผิดหนูก็โกรธตัวเอง พยายามหยิกและกัดแขนตัวเอง บางครั้งหนูก็อยากหายไป หนูเบื่อรร. เบื่อครอบครัว เบื่อเพื่อน หลายๆครั้งหนูก็เครียด ร้องไห้ โกรธตั้งเองทั้งๆที่ไม่มีเหตุผล มันเป็นเรื่องธรรมดาของวัยนี้ไหม๊คะ? แล้วหนูควรทำยังไงดีคะ?

สวัสดีครับ
โดยปกติแล้วในช่วงวัยรุ่นนั้นอาจเป็นช่วงที่อารมณ์เปลี่ยนแปลงได้ง่าย จากฮอร์โมนที่เปลี่ยนแปลงไป แต่โดยทั่วไปมักจะเป็นอารมณ์ที่เกิดขึ้นโดยสัมพันธ์กับปัจจัยที่มากระตุ้น มักไม่เกิดขึ้นเองโดยไม่มีสาเหตุครับ และโดยทั่วไปก็ไม่ควรรุนแรงถึงขั้นมีการทำร้ายตัวเองเกิดขึ้น

ในกรณีที่อารมณ์รุนแรง หงุดหงิดง่ายโดยไม่มีสาเหตุ มีการทำร้ายตัวเอง มีปัญหาจากการควบคุมอารมณ์จนส่งผลรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน การเรียน ความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง ก็เป็นไปได้ว่าอาจเกิดจากความผิดปกติทางด้านจิตใจบางอย่างครับ เช่น
- ไม่สามารถปรับตัวกับความเครียดได้
- โรคซึมเศร้า
- โรคอารมณ์สองขั้วหรือไบโพลาร์
- โรคอารมณ์แปรปรวนตามรอบเดือน
- โรคระเบิดอารมณ์เป็นครั้งคราว (Intermittent explosive disorder)

ถ้าหากอารมณ์ดังกล่าวเกิดขึ้นมากเกินควร ควบคุมได้ยาก หรือส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตในด้านต่างๆ ก็แนะนำว่าควรลองไปพบจิตแพทย์เพื่อประเมินอาการโดยละเอียดดูครับ จะได้สามารถหาทางแก้ไขได้อย่างเหมาะสม

การที่จะแก้ไขให้อารมณ์กลับมาเป็นปกติได้นั้น ก่อนอื่นควรจะทราบสาเหตุที่ทำให้อารมณ์ผิดปกติอย่างแน่ชัดก่อนครับ เพราะแต่ละสาเหตุก็จะมีแนวทางการรักษาที่แตกต่างกันไป

แนะนำว่าควรลองเปิดใจคุยกับผู้ปกครองด้วยเหตุผลดูครับ ทำให้ท่านเข้าใจว่าอาการที่เกิดขึ้นนั้นเกิดขึ้นมาเองโดยไม่สามารถควบคุมได้จริงๆ และเริ่มส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตบางอย่างแล้ว การไปพบจิตแพทย์นั้นสามารถไปพบได้ในหลายกรณีซึ่งการควบคุมอารมณ์ตัวเองไม่ได้ก็เป็นหนึ่งในอาการที่สามารถไปพบจิตแพทย์ได้ครับ ไม่จำเป็นต้องเป็นบ้าหรือเสียสติเท่านั้น
หรือในกรณีที่ผู้ปกครองไม่เข้าใจจริงๆก็ยังสามารถไปพบจิตแพทย์เองโดยไม่มีผู้ปกครองได้ครับ

ส่วนการควบคุมอารมณ์ตัวเองในเบื้องต้นนั้นอาจทำได้โดยการ
- ตั้งสติอยู่กับตัวเอง พยายามจับอารมณ์ของตัวเองให้ได้เมื่อมีอารมณ์โกรธหรือหงุดหงิด และสำรวจดูว่าอะไรเป็นเหตุกระตุ้น ก็ให้พยายามหาทางหลีกเลี่ยงหรือแก้ไขตัวกระตุ้นนั้น
- หากิจกรรมที่ช่วยให้ตนเองผ่อนคลายได้ เช่น ออกกำลังกาย เล่นดนตรี ดูภาพยนตร์ ฯลฯ
- ใช้เทคนิคการหายใจเพื่อให้เกิดความผ่อนคลาย โดยการสูดหายใจเข้าลึกๆ ออกยาวๆ อย่างช้าๆ ไปเรื่อยๆ

แต่ก็มีหลายๆครั้งที่การควบคุมอารมณ์นั้นอาจจะทำได้ยาก โดยเฉพาะในกรณีที่มีอาการเจ็บป่วยทางด้านจิตใจเกิดขึ้นครับ ซึ่งกรณีนี้ก็จะยิ่งเป็นการเน้นให้เห็นถึงความจำเป็นของการไปพบจิตแพทย์

ช่วงวัยรุ่นอาจมีอารมรืแปรปรวนได้ง่าย แต่หากจัดการกับอารมณ์เหล่านั้นไม่ได้ก้จะส่งผลกระทบต่อตัวหนูเองในหลายด้าน เช่น ความสัมพันธ์กับคนรอบข้างแย่ลง รู้สึกผิด การงานการเรียนแย่ลง เป็นต้น ในกรณีที่มีอารมณืแปรปรวนมากจนไม่สามารถยับยั้งหรือจัดการได้ แนะนำให้พบจิตแพทย์ ประเมินอาการอื่นๆเพิ่มเติม แล้วรับการบำบัดรักษาด้วยวิธีที่เหมาะสม หากมีอาการรุนแรงมากจิตแพทย์อาจพิจารณาใช้ยาในการรักษาควบคู่กับการทำจิตบำบัด เสริมทักษะการจัดการกับอารมณ์ที่เหมาะสมนะคะ