รบกวนสอบถามคะ กินยาคุมกำเนิดหมดแผงไปวันที่ 9/2/63 ประจำเดือนมาวันที่ 14/2/63 จิงๆต้องเริ่มกินยาคุมอีกทีวันที่ 17/2/63 แต่ลืมซื้อแผงใหม่มากิน ประจำเดือนมาตั้งแต่วันที่ 14-20 และคืนวันที่ 20 มีเพศสัมพันธ์ สอบถามว่ามีโอกาสตั้งครรภ์ไหมคะ และต้องทานยาคุมฉุกเฉินไหมคะ ขอบคุณคะ

วันที่มีเพศสัมพันธ์ไม่มีผลป้องกันจากยาคุมที่เคยใช้แล้วนะคะ ถ้าแฟนของผู้ถามไม่ได้ใส่ถุงยางอนามัย แล้วหลั่งในตามปกติ ผู้ถามก็จะมีโอกาสตั้งครรภ์ได้ 24% ตามผลป้องกันของ "หน้า 7 - หลัง 7" ค่ะ

หากต้องการลดความเสี่ยงดังกล่าวให้น้อยลง แนะนำให้รับประทานยาคุมฉุกเฉินทันที หรือเร็วที่สุดที่ทำได้ ยิ่งเร็วยิ่งดี อย่างช้าไม่เกิน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์นะคะ หากใช้เร็วและครบขนาด อาจช่วยลดความเสี่ยงที่มีให้เป็น 15% แทนได้

และถ้าไม่มีประจำเดือนมาตามรอบปกติ หรือถ้ากังวลว่าจะตั้งครรภ์ ก็สามารถตรวจให้ชัดเจนได้ โดยใช้ชุดทดสอบการตั้งครรภ์ทางปัสสาวะ ตรวจในตอนเช้าหลังตื่นนอน ห่างจากวันที่มีเพศสัมพันธ์ครั้งล่าสุดอย่างน้อย 14 วันนะคะ

การรับประทานยาคุมฉุกเฉินอาจมีผลข้างเคียงได้ เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ปวดศีรษะ คัดตึงเต้านม ตกขาวมากขึ้น เลือดออกผิดปกติระหว่างรอบเดือน แต่จะไม่ได้มีผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายครับ

ประสิทธิภาพของยาคุมฉุกเฉินไม่ได้สูงเหมือนกับวิธีคุมกำเนิดปกติค่ะ ดังนั้น ต่อไป ถ้าผู้ถามจะมีเพศสัมพันธ์ในช่วงที่ไม่มีผลป้องกันจากยาคุมรายเดือนแล้ว ก็จะต้องใช้ถุงยางอนามัยป้องกันทุกครั้งนะคะ

ส่วนในครั้งนี้ ถ้าต้องการผลคุมกำเนิดฉุกเฉินเพื่อลดความเสี่ยงที่มีในวันที่ 20 กุมภาพันธ์ ก็จำเป็นจะต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินทันที หรือเร็วที่สุดที่ทำได้ ยิ่งเร็วยิ่งดี อย่างช้าไม่เกิน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ค่ะ

ผลข้างเคียงจากยาคุมฉุกเฉิน เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะ เจ็บคัดตึงเต้านม ไม่สบายท้อง หรือมีเลือดออกกะปริบกะปรอย อาจพบภายใน 7 วันหลังรับประทาน หรืออาจไม่พบเลยก็ได้ ไม่ได้สำคัญอะไร และไม่ได้บ่งชี้ว่าจะตั้งครรภ์หรือไม่ตั้งครรภ์นะคะ

ยังไม่พบข้อมูลที่น่าเชื่อถือใดว่าจะมีอันตรายที่รุนแรงหรือถาวรจากการใช้ยาคุมฉุกเฉินค่ะ

ส่วนประจำเดือน ถ้าไม่มีการตั้งครรภ์ก็ควรจะมาตามรอบปกติเดิมนะคะ ดังนั้น ต้องรอดูไปก่อนว่าจะมีประจำเดือนมาหรือไม่ แต่ไม่ต้องสนใจว่าจะมีเลือดกะปริบกะปรอยภายใน 7 วันหลังรับประทานหรือเปล่า

ถ้าไม่มีประจำเดือนมา ก็ควรตรวจการตั้งครรภ์ให้ชัดเจน โดยใช้ชุดทดสอบการตั้งครรภ์ทางปัสสาวะ ตรวจในตอนเช้าหลังตื่นนอน ห่างจากวันที่มีเพศสัมพันธ์ครั้งล่าสุดอย่างน้อย 14 วันค่ะ

ในกรณีที่มีการอาเจียนออกมาหลังรับประทานยาคุมฉุกเฉินควรดูก่อนว่าอาเจียนออกมาหลังรับประทานไปนานเท่าไหร่ครับ ถ้าอาเจียนออกมาภายในเวลาไม่เกิน 2 ชั่วโมงก็ควรรับประทานยาคุมใหม่ในจำนวนเท่ากับที่รับประทานไปในช่วง 2 ชั่วโมงที่ผ่านมา เช่น ถ้ารับประทานยาแบบพร้อมกัน 2 เม็ดทันทีก็ต้องรับประทานใหม่ทั้ง 2 เม็ด แต่ถ้ารับประทานแบบทีละเม็ดห่างกันเม็ดละ 12 ชั่วโมงก็ให้รับประทานยาเม็ดเดียวแต่ก็ต้องรับประทานให้เร็วที่สุดและห่างจากยาเม็ดแรกไม่เกิน 24 ชั่วโมงครับ

วิธีรับประทานยาคุมฉุกเฉินชนิดตัวยาลีโวนอร์เจสเทรล (ยาคุมฉุกเฉินที่มีใช้ในประเทศไทย) มี 2 วิธีนะคะ

1. วิธีดั้งเดิม ให้รับประทานลีโวนอร์เจสเทรลครั้งละ 0.75 มิลลิกรัม รวม 2 ครั้ง ห่างกัน 12 ชั่วโมง นั่นคือ ใช้ยี่ห้อที่มีแผงละ 2 เม็ด แล้วรับประทานครั้งละ 1 เม็ด แยกห่างกัน 12 ชั่วโมง

2. วิธีใหม่ ให้รับประทานลีโวนอร์เจสเทรลครั้งละ 1.5 มิลลิกรัมครั้งเดียว นั่นคือ ถ้าใช้ยี่ห้อที่มีแผงละ 2 เม็ดก็รับประทาน 2 เม็ดพร้อมกันในครั้งเดียว หรือถ้าใช้ยี่ห้อที่มีแผงละ 1 เม็ดก็รับประทานเม็ดเดียวครั้งเดียว

ไม่ว่าจะใช้ตามวิธีดั้งเดิมหรือวิธีใหม่ ต้องรับประทานให้เร็วที่สุดที่ทำได้ ยิ่งเร็วยิ่งดี อย่างช้าไม่เกิน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์

มีงานวิจัยที่ชี้ว่าทั้ง 2 วิธีมีประสิทธิภาพและผลข้างเคียงไม่ต่างกันค่ะ แต่การศึกษาใหม่ ๆ ชี้ว่าการใช้แบบครบขนาดในครั้งเดียว มีแนวโน้มที่จะมีประสิทธิภาพดีกว่า และไม่ต้องกังวลว่าจะลืมแล้วรับประทานไม่ครบขนาดอีกด้วยนะคะ จึงแนะนำให้รับประทานแบบครบขนาดในครั้งเดียวได้เลย
..
..
..
การแก้ไขเมื่ออาเจียนหลังรับประทานยา ถ้าอาเจียนภายใน 2 ชั่วโมงหลังรับประทานยา ก็จะต้องรับประทานเพิ่มเพื่อทดแทนยาที่อาเจียนออกมาค่ะ

เช่น ถ้าผู้ถามรับประทานแบบครบขนาดในครั้งเดียว เมื่ออาเจียนภายใน 2 ชั่วโมงหลังรับประทาน ก็ต้องซื้อแผงใหม่มารับประทานทดแทนแผงที่อาเจียน โดยต้องใช้ให้ทันเวลา 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ค่ะ

หรือถ้าใช้แบบดั้งเดิม คือรับประทานครั้งละ 1 เม็ดแยกเป็น 2 ครั้ง เมื่ออาเจียนภายใน 2 ชั่วโมงหลังรับประทานเม็ดใด ก็ต้องรับประทานเพิ่มอีก 1 เม็ดเพื่อทดแทนเม็ดที่อาเจียนออกมา

นั่นคือ...

1. ถ้ารับประทานเม็ดแรกแล้วอาเจียนใน 2 ชั่วโมง ก็ให้เอาอีกเม็ดในแผงเดียวกันมารับประทานทันที หรือเร็วที่สุดที่ทำได้ (ถ้ายังคลื่นไส้มากและเสี่ยงจะอาเจียนซ้ำ หากยังมีเวลาก็อาจรอไปก่อนจนกว่าจะดีขึ้น) แล้วซื้อแผงใหม่ (ที่มีแผงละ 2 เม็ด) มารับประทานเพิ่มอีก 1 เม็ดห่างกัน 12 ชั่วโมง

หรือจะทิ้งเม็ดที่เหลือในแผงเดิม แล้วซื้อแผงใหม่มารับประทานแบบครบขนาดในครั้งเดียวเลยเมื่ออาการคลื่นไส้อาเจียนเริ่มดีขึ้นแล้วก็ได้เช่นกัน แต่ต้องใช้ให้ทันเวลาที่แนะนำด้วยนะคะ

2. ส่วนในกรณีที่ใช้ตามวิธีดั้งเดิม แล้วอาเจียนหลังรับประทานเม็ดที่สอง ก็ให้ซื้อแผงใหม่ (ที่มีแผงละ 2 เม็ดเหมือนเดิม) มารับประทานเพิ่มอีก 1 เม็ดให้เร็วที่สุดที่ทำได้ ถ้าใช้ห่างจากเม็ดแรกไม่เกิน 24 ชั่วโมงก็ถือว่าครบขนาดและทันเวลาค่ะ

แต่ถ้าเวลาที่พร้อมจะรับประทานซ้ำ ห่างจากเม็ดแรกเกิน 24 ชั่วโมงไปแล้ว หากยังไม่เกิน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ ก็ให้รับประทานแบบครบขนาดในครั้งเดียวทันทีทีทำได้ ภายใน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์นะคะ
..
..
แต่ถ้าอาเจียนหลังจากรับประทานเกิน 2 ชั่วโมงไปแล้วก็ไม่เป็นไร ถือว่ายามีการดูดซึมไปแล้วค่ะ