เมื่อ 3 วันที่ผ่านมา มีอาการจาม คุณพระ มีก้อน สีขาวอมเหลือง ยุกยุยเหมือน ชีส แต่แข็งกว่า ด้วยความสงสัยเลยหยิบ ขึ้นมาดู ใช้นิ้วบี้ และลองดม เหม็นมาก กลิ่นเหมือนกลิ่นปาก แต่รู้สึกว่ามีอะไรที่อยู่ตรงหลอดลมหลุดออกมา หายใจดีขึ้น แบบรู้สึกได้ เป็นเพราะ เรากินน้ำเย็น หรือกาแฟเย็น หรือนอนที่เย็น หรือของทอดเปล่าค่ะ เพราะช่วง 2 อาทิตย์ ที่ผ่านมานอนแล้วรู้สึก ตื่นขึ้นมา จะรู้สึกเหนื่อย มาก ทั้งที่นอนประมาน สี่ทุ่ม ถึง 9 โมงเช้า รบกวนช่วยตอบให้ด้วยนะค่ะ ขอบคุณคะ

ก้อนที่คุณบอก น่าจะเป็นที่เขาเรียกว่า นิ่วทอนซิล (Tonsilolith) ทอนซิล (Tonsils) คือ ต่อมน้ำเหลืองในทางเดินหายใจ มีหลายตำแหน่ง ได้แก่ สองข้างของลิ้น (palatine tonsil), ด้านหลังจมูก (nasopharyngeal tonsil adenoid), ผนังคอด้านหลัง และโคนลิ้น ทำงานโดยการจับเชื้อโรคมาไว้ในหลืบ (Crypt) ที่ด้านข้างของคอ ซึ่งบริเวณนี้อาจมีเศษอาหารเข้าไปติดหรือตกค้างได้ นอกจากนั้นเซลล์ที่ตายแล้วอาจหลุดลอกออกมา แล้วทำให้แบคทีเรีย เม็ดเลือดขาว และเอนไซม์ในน้ำลายเข้าไปย่อยสลายเกิดเป็นสารคล้ายเนยสีเหลืองขาวสะสมอยู่ ในบางคนอาจมีสารแคลเซียมมาเกาะ ทำให้มีลักษณะคล้ายก้อนแคลเซียมอยู่ในร่องของต่อมทอนซิล เรียกว่า ขี้ทอนซิน หรือภาษาทางการแพทย์คือ ทอนซิลโลลิท (Tonsillolith) ทั้งนี้ อาจเรียกได้ว่า นิ่วทอนซิน หรือ Tonsil Stone การรักษามี 2 วิธี คือ ไม่ผ่าตัดและผ่าตัด 1. ไม่ผ่าตัด อาจหาวิธีป้องกันหรือแก้ไข ได้แก่ กลั้วคอแรง ๆ หลังรับประทานอาหารด้วยน้ำยากลั้วคอ, น้ำเกลือ หรือน้ำเปล่าธรรมดา ใช้นิ้วนวดบริเวณใต้คางบริเวณมุมขากรรไกรล่าง (ซึ่งตรงกับบริเวณต่อมทอนซิล) เพื่อให้ก้อนดังกล่าวหลุดออกมา การใช้ไม้พันสำลี (Cotton bud), ปลายของที่หนีบผม, เครื่องมือที่ใช้เขี่ยขี้หูออก (ear curette), แปรงสีฟัน เขี่ย หรือกดบริเวณต่อมทอนซิล เพื่อเอาก้อนดังกล่าวออก ใช้ที่พ่นน้ำทำความสะอาดช่องปาก ฟัน และลิ้น (water pick) ฉีดบริเวณต่อมทอนซิล เพื่อให้ก้อนดังกล่าวหลุดออก ใช้นิ้วล้วงเข้าไปในช่องปาก แล้วกดบริเวณส่วนล่างของต่อมทอนซิล แล้วดันขึ้นบน หรือใช้ลิ้นดัน เพื่อให้ก้อนดังกล่าวหลุดออกมา แต่ถ้าเป็นเยอะ แล้วไม่สามารถล้วงเอาออกมาได้ ก็ต้องไปให้คุณหมอช่วยเอาออกให้ 2. ผ่าตัด ได้แก่ ใช้กรด trichloracetic acid หรือเลเซอร์ (laser tonsillotomy) จี้ต่อมทอนซิลเพื่อเปิดขอบร่องของต่อมทอนซิลให้กว้าง ไม่ให้เป็นซอกหลืบ ที่จะเป็นที่สะสมของสิ่งต่าง ๆ ได้อีก ซึ่งสามารถทำได้โดยใช้ยาชาเฉพาะที่ ผ่าตัดต่อมทอนซิลออก (Tonsillectomy) เป็นการรักษาที่หายขาด มักจะทำในกรณีที่ใช้วิธีดังกล่าวข้างต้นแล้วยังไม่ได้ผล หรือต่อมทอนซิลอักเสบมาก ๆ การป้องกัน ควรจะหลีกเลี่ยง หรือลดอาหารประเภทโปรตีน แป้ง เพื่อลดปริมาณเศษอาหารที่จะไปตกตะกอนกับน้ำลาย พยายามแปรงฟันและลิ้นให้สะอาด โดยต้องแปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้งหลังอาหารประมาณ 30 นาที ถ้าเป็นไปได้ควรกลั้นคอทุกครั้งหลังแปรงฟันด้วย อาจใช้น้ำเปล่า หรือน้ำเกลือก็ได้ อาหารที่คุณแจ้งมาไม่มีผลต่อนิ่วทอนซิลครับ และนิ่วทอนซิลไม่ได้ทำให้เหนื่อย เรื่องอาการเหนื่อย ควรพบแพทย์ดีที่สุดครับ เพราะอาจจะเป็นสาเหตุรุนแรง เช่น โรคหัวใจได้ครับ