สวัสดีค่ะ รบกวนสอบถามเกี่ยวกับภาวะการหลงลืมและสับสนของผู้สูงอายุ คุณย่าอายุประมาณ 86 ปี เขาจะมีภาวะหลงลืมตามประสาคนสูงอายุ แต่หลังๆ เริ่มเป็นหนักคือ เริ่มสับสนในสิ่งที่ตัวเองพูด มีอาการงง ลืมว่าเคยคุยอะไรกันไว้ แล้วจำการสนทนาเป็นอีกแบบ เช่นถามว่าทานข้าวรึยัง จะบอกว่าทานแล้ว แต่พอมาถามอีกทีจะบอกว่า หิว ยังไม่ได้ทานอะไรเลย มีอาการสับสนเรื่องวันที่ และเวลา เหตุการณ์ล่าสุดคือตื่นมาตอน 5 ทุ่มแล้วจะไปอาบน้ำค่ะ เข้าใจว่าเช้าแล้ว ทั้งที่เพิ่งนอนไปตอนช่วง 3-4 ทุ่ม และเขาจะจดจ่อกับความจำบางอย่าง เช่น หากใช้เงินซื้อของไปแล้ว แต่จำไม่ได้ เขาก็จะตามหาว่าเงินเขาหายไปไหน พออธิบายให้ฟังก็เข้าใจค่ะ แต่พอวันถัดไป เขาก็จะตามหาเงินจำนวนนั้นเหมือนเดิม และเชื่อว่าตัวเองทำหาย อาการตามข้างต้นแบบนี้ถือว่าเป็นเรื่องปกติของผู้สูงอายุมั้ยคะ และสามารถที่จะรักษาให้ดีขึ้นได้มั้ยคะ เป็นห่วงเขามากค่ะ เพราะช่วงกลางวันที่ไปทำงานกัน เขาจะอยู่คนเดียว แต่ก็จะเปิดโทรทัศน์และเตรียมอาหารไว้ให้ค่ะ (บางครั้งกลับมาพบว่าย่าเขาไม่ทานข้าว เขาบอกว่าลืมทาน ไม่รู้ว่าทีกับข้าวทั้งๆ ที่ ตั้งอยู่บนโต๊ะเหมือนทุกวัน) ควรทำอย่างไรดีคะ ขอบพระคุณล่วงหน้าสำหรับคำตอบนะคะ

สวัสดีครับ คุณคงเป็นกังวลและเป็นห่วยกับอาการของคุณย่ามากนะครับ ขออนุญาตตอบทีละประเด็น ดังนี้ครับ
1. เป็นอาการปกติของคนแก่หรือไม่ - จากข้อมูลตรงนี้พอจะบอกได้คร่าวๆว่า ไม่ปกติครับ สิ่งที่หมอต้องการเพิ่มเติม (และต้องเตรียมคำตอบไว้หน่อยหากจะไปพาไปพบแพทย์) เท่าที่หมอนึกออกตอนนี้ มีดังนี้นะครับ
- อาการหลงลืมนี้ เริ่มเป็นตั้งแต่เมื่อไหร่ ( ปี เดือน หรือแค่ไม่กี่วัน)
- ก่อนเกิดอาการเหล่านี้ คุณย่าเคยทำอะไรเองได้บ้าง อาบน้ำ กินข้าว แต่งตัว เข้าห้องน้ำ เดินไปไหนมาไหนเอง ได้ไหม ได้เยอะขนาดไหน
- โรคประจำตัว และ ยาที่กินอยู่ "ทุกชนิด"
- เดิมมีอารมณ์ที่เปลี่ยนแปลง เช่น ซึมเศร้า แยกตัว ร้องไห้ง่าย มาก่อนหรือไม่
- การนอนของคุณย่าเป็นอย่างไรทั้งก่อนและหลังมีอาการ

อาการที่ให้มา อาจสามารถเข้าได้กับภาวะต่อไปนี้ครับ
1. ภาวะเพ้อสับสน มักเกิดเร็ว หลักวัน หรือ สัปดาห์ มีอาการหลงเวลา สถานที่ บุคคล หรือความคิดความจำเปลี่ยนแปลง บางรายมีภาพหลอนหูแว่ว ซึ่งเป็นภาวะที่เกิดขึ้นชั่วคราวครับ สาเหตุจะมาจากร่างกายที่ผิดปกติไป เช่น กินน้อยลง ขาดน้ำ เกลือแร่ผิดปกติ นอนไม่หลับ ยาที่กินอยู่เดิม ถ่ายไม่ออกหลายวัน ติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ (มักเกิดหลายๆเหตุพร้อมกัน) ซึ่งภาวะนี้มักเกิดขึ้น "ชั่วคราว" หากแก้สาเหตุทางกายได้หมด อาการจะกลับสู่ภาวะเดิมก่อนป่วยครับ - ฉะนั้นหมอแนะนำให้ตรวจประเมินโดยแพทย์ หากสงสัยว่าเข้าได้กับภาวะนี้

2. ภาวะสมองเสื่อม มักเกิดอย่างช้าๆ ค่อยๆแย่ลง จนอาการมากขึ้นในช่วงนี้ แพทย์จะมีการประเมินเพิ่มเติม เช่นทำแบบทดสอบ เพื่อดูความรุนแรงครับ โดยต้องหาสาเหตุทางกายให้ครบก่อนว่า ไม่ได้เกิดจากสาเหตุทางกายอื่นๆ (ก็อย่างเช่น ไม่ใช่เพ้อสับสนแบบข้อ 1 ) หากเป็นภาวะนี้จริง อาการมักไม่ค่อยดีขึ้น (เนื่องจากเป็นภาวะเสื่อมถอย) แต่สามารถประคองไม่ให้ถอยลงไปกว่าเดิมเร็วมากได้ครับ แพทย์อาจพิจารณายาเพื่อเพิ่มสารสื่อประสาทในสมอง ให้หลั่งมากขึ้น หรือ การรักษาที่ไม่ใช้ยาอื่นๆ เช่น

หมอค่อนข้างเป็นห่วงที่ช่วงกลางวันไม่มีคนดูแลครับ เนื่องจากมีความเสี่ยงในการหกล้ม หรือเกิดอุบัติเหตุ ซึ่งเป็นสาเหตุการเสียชีวิต มากกว่าจากตัวโรคจริงๆ คือสมองเสื่อม หมอจึงแนะนำว่า ทางที่ได้ประโยชน์ที่สุด คือการตรวจรักษากับแพทย์อายุรกรรมระบบประสาท จิตแพทย์ หรือขั้นต้นแพทย์ทั่วไปก็ได้ครับ (เพื่อวินิจฉัยว่าไม่ใช่เพ้อสับสนแน่ๆ) และหาคนดูแลในช่วงกลางวันเพิ่มเติม การหาอุปกรณ์ช่วยจำ หรือการทำกิจกรรมที่มีปฏิสัมพันธ์กับคนอื่น เช่น ญาติ พูดคุย พาไปเดินเล่น จะช่วยให้การเสื่อมถอยช้าลงได้ครับ (เพราะช่วยให้วงจรสมองที่มันยังดีอยู่ไม่ถอยไปตามส่วนที่เสื่อมแล้ว เช่น ถ้าพูดคุยได้ ให้พูดคุยโต้ตอบบ่อย สมองส่วนคุมการพูดคุย ก็จะชะลอการเสื่อมลง เป็นต้น)
ขอให้อาการของคุณย่าดีขึ้นครับ

อาการของคุณย่าเป็นอาการที่ไม่ปกตินะคะ อาจเป็นอาการของโรคสมองเสื่อม ซึ่งจะมีปัญหาเรื่องของความจำ หลงลืม สับสนวันเวลา สถานที่ บุคคล รวมทั้งลืมในสิ่งที่เคยทำได้แล้วทำเองไม่ได้ แต่จะจำเรื่องราวในอดีตได้ดี บางรายอาจมีอาการหวาดระแวง ประสาทหลอนร่วมด้วย ในกรณีของคุณย่าแนะนำให้พาท่านไปพบจิตแพทย์ ตรวจวินิจฉัยโรค แล้วรับการรักษาด้วยวิธีที่เหมาะสม ซึ่งคุณหมออาจใช้ยาเพื่อชลอความรุนแรงของอาการค่ะ
ในส่วนของการใช้ชีวิตประจำวัน การปล่อยให้คุณย่าอยู่บ้านคนเดียว อาจมีความเสี่ยงที่จะเกิดอันตราย หรือ คุณยายออกจากบ้านไปแล้วหลงทาง บอกข้อมูลให้คนรอบข้างช่วยเหลือไม่ได้ ปัญหาเหล่านี้ญาติๆต้องระมัดระวังเป็นพิเศษนะคะ

ขออนุญาตตอบคำถามในส่วนที่ถามมาเพิ่มเติมนะครับ

1. ต้องรักษาต่อเนื่องนานขนาดไหน
- โดยส่วนใหญ่ต้องดูแลต่อเนื่องเรื่อยไปเลยครับ แม้อาการจะดีขึ้นแล้ว มักต้องติดตามอาการทุก 6-12 เดือน จึงแนะนำให้หาที่ที่แพทย์ดูแลในระยะยาวได้ เช่น การรักษาตามสิทธิ์ของคุณย่า
2. การรักษา - ค่าใช้จ่ายนะครับ หากรักษาตามสิทธิ์ จะไม่มีค่าใช้จ่าย เพราะอยู่ในสิทธิการรักษาของทุกคนอยู่แล้ว (เว้นแต่ ค่าตรวจนอกเวลา หรือ การส่งตรวจพิเศษ หากจำเป็น) — จะมีส่วนของตัวยาที่ช่วยเรื่องความคิดความจำ ที่แพทย์อาจแนะนำเพิ่มเติม ราคาจะค่อนข้างสูงครับ เฉลี่ย 3000฿++ ต่อเดือน แล้วและขนาดและชนิดของยา หรือแพทย์อาจไม่แนะนำ เนื่องจากข้อจำกัดด้านผลข้างเคียงและโรคประจำตัวในผู้ป่วยบางรายครับ เพราะความเสี่ยงจะมากกว่าประโยชน์

อาการของคุณย่า มีบางส่วนที่เข้ากับภาวะซึมเศร้า ซึ่งก็พบได้บ่อยในผู้ป่วยสมองเสื่อม โดยอาจเกิดก่อน ระหว่าง หรือ หลังอาการสมองเสื่อมก็ได้ หากได้รับการรักษาควบคู่กับทีมจิตเวช น่าจะได้ประโยชน์มากขึ้น เนื่องจากบางตำรา จะจัดกลุ่มโรคซึมเศร้าไว้ในกลุ่ม ‘สมองเสื่อมเทียม’ ครับ เพราะมีอาการที่ใกล้เคียง เช่น หลงลืม มีปัญหาการนอน สมาธิลดลง เป็นต้น ซึ่งหากมีอาการซึมเศร้าและรักษาโรคเหล่านี้ไปด้วย ผลด้านความจำอาจดีขึ้นได้ครับ หากไปพบแพทย์อย่าลืมแจ้งข้อมูลสำคัญนี้นะครับ

เป็นกำลังใจให้ครับ