“โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ (Allergic Rhinitis)” เป็นโรคที่จะเกิดขึ้นเมื่อร่างกายมีปฏิกิริยากับสารก่อภูมิแพ้ในอากาศที่สูดหายใจเข้าไป
โรคนี้จะทำให้มีอาการจาม น้ำมูกไหล คัดจมูกเป็นประจำ คันตา คันปาก หรือคันที่ผิวหนัง หากใครมีอาการเหล่านี้ อาจหมายความว่า เป็นโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ก็ได้
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
รู้จักกับโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้
โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ หรือที่คนส่วนมากเรียกกันว่า “โรคแพ้อากาศ” เป็นโรคภูมิแพ้ระบบทางเดินหายใจที่พบได้บ่อยในทุกเพศ ทุกวัย
ปัจจุบันมีผู้ป่วยโรคนี้เพิ่มมากขึ้น เนื่องจากสภาพแวดล้อมทางอากาศที่เปลี่ยนแปลงไป
โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้เกิดขึ้นจากเยื่อบุจมูกไวต่อสิ่งกระตุ้นมากผิดปกติ เช่น ไรฝุ่น แมลงสาบ ขนสัตว์ เกสรดอกไม้ เกสรละอองหญ้า หรือเชื้อรา
เมื่อสูดหายใจนำสารก่อภูมิแพ้ในอากาศเหล่านี้เข้าไป ระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายก็จะเกิดปฏิกิริยา ทำให้เกิดอาการแพ้ เช่น จามบ่อยครั้ง มีน้ำมูกไหล คัดจมูกเป็นประจำ คันตา คันปาก หรือคันที่ผิวหนังบ่อยครั้ง
โดยผู้ป่วยอาจมีอาการบางฤดูกาล หรือมีอาการตลอดทั้งปีก็ได้
โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้กับไข้ละอองฟาง
โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ มีอีกชื่อเรียกหนึ่งว่า “ไข้ละอองฟาง (Hay fever)” แต่ผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องสัมผัสกับละอองฟาง หรือละอองหญ้าก็สามารถมีอาการได้ และตรงกันข้ามกับชื่อโรค ผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องมีไข้ก็มีอาการของโรคนี้ได้เช่นกัน
ตรวจภูมิแพ้และภาวะแพ้วันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 1,376 บาท ลดสูงสุด 69%
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!
ชนิดของโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้
ในสมัยก่อน โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้แบ่งเป็น 2 ชนิด ได้แก่
- ชนิดที่เป็นเฉพาะฤดู (Seasonal) จะมีอาการเฉพาะช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง หรือฤดูกาลใดฤดูกาลหนึ่งที่มีสารก่อภูมิแพ้ในอากาศจำนวนมาก
- ชนิดที่เป็นตลอดทั้งปี (Perennial) มีอาการแพ้ตลอดทั้งปี มักเกิดจากสารก่อภูมิแพ้ที่พบได้ใกล้ตัว เช่น ไรฝุ่น ขนสัตว์ รังแคสัตว์ แมลงสาบ หรือเชื้อรา ส่วนอาการแพ้อาหารไม่ค่อยทำให้มีอาการอักเสบทางจมูก
ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ทั้งสองชนิด คือมีอาการตลอดทั้งปี แต่จะมีอาการแย่ลงในฤดูกาลที่มีเกสรดอกไม้ปริมาณมากในอากาศ
ในปัจจุบัน คณะทำงานขององค์การอนามัยโลก (WHO) ได้เสนอการแบ่งชนิดของโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ใหม่ออกเป็น 2 ชนิด เพื่อการวางแผนรักษาสามารถทำได้ง่ายขึ้น อาศัยปัจจัยต่างๆ ดังนี้
- อาการ และผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต
- ระยะเวลาที่เป็น แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ
- มีอาการเป็นบางครั้ง (Intermittent) ระยะเวลา 4 วันต่อ 1 สัปดาห์ หรือมีอาการติดต่อกันน้อยกว่า 4 สัปดาห์
- มีอาการตลอดเวลา (Persistent) ระยะเวลามากกว่า 4 วันต่อ 1 สัปดาห์ หรือมีอาการติดต่อกันมากกว่า 4 สัปดาห์
- ระดับความรุนแรงของโรค แบ่งเป็น 2 ระดับคือ อาการน้อย (Mild) และอาการปานกลางถึงมาก (Moderate - severe)
โดยองค์การอนามัยโลก ได้เสนอให้ใช้อาการทางคลินิกเหล่านี้มาแบ่งความรุนแรงของโรคออกเป็น 2 กลุ่มคือ อาการน้อย และอาการปานกลางถึงมาก
เช็ก 4 อาการ คุณเป็นโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ในระดับใด
กลุ่มอาการน้อยจะไม่มีอาการดังต่อไปนี้ แต่หากมีอาการ 1 อาการหรือมากกว่า 1 ข้อขึ้นไป หมายถึง คุณเป็นโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ในระดับปานกลางถึงมาก ควรไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุ และรักษาต่อไป
- ไม่สามารถนอนหลับได้ตามปกติ
- ส่งผลต่อกิจวัตรประจำวัน หรือการเล่นกีฬา
- มีปัญหาต่อการทำงาน หรือการเรียน
- ทำให้รู้สึกรำคาญใจ
ลักษณะอาการของโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้
- เมื่อสัมผัสสารก่อภูมิแพ้จะมีอาการคันจมูก จามติดๆ กัน มีน้ำมูกใส และคัดจมูก
- อาจมีอาการคันที่ตา คอ หู หรือเพดานปาก
- ผู้ป่วยอาจมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น ปวดศีรษะ เสียงเปลี่ยน จมูกไม่ได้กลิ่น น้ำมูกไหลลงคอ ไอ เจ็บคอเรื้อรัง หูอื้อ หรือมีเสียงดังในหู
- อ่อนเพลียจากการอดนอน
- เปลือกตาบวม
อาการอาจเป็นมากขึ้นเมื่อถูกกระตุ้นจากสารก่อระคายเคือง (Irritants) เช่น
ตรวจภูมิแพ้และภาวะแพ้วันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 1,376 บาท ลดสูงสุด 69%
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!
- ควันบุหรี่
- กลิ่นฉุน เช่น น้ำหอม สเปรย์ใส่ผม หรือควัน
- เครื่องสำอาง
- ผงซักฟอก หรือน้ำยาทำความสะอาด
- คลอรีนในสระว่ายน้ำ
- ไอเสียจากรถยนต์ และมลพิษในอากาศ
อาการแสดงของโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้
- ในกลุ่มผู้ป่วยที่มีอาการตั้งแต่เด็ก ต้องหายใจทางปากเสมอ อาจส่งผลให้การเจริญเติบโตของกระดูกใบหน้าและฟันผิดปกติ เช่น ใบหน้าส่วนล่างยาวผิดปกติ หรือมีรอยย่นที่สันจมูกจากการขยี้บ่อยๆ
- ในช่วงที่มีอาการ เมื่อตรวจจมูกจะพบว่า เยื่อบุจมูกบวม มีสีซีด หรือคล้ำ มีน้ำมูกใสจำนวนมาก อาจมีริดสีดวงจมูกร่วมด้วย หรือพบตุ่มนูนแดงในผนังคอ ซึ่งเกิดจากการระคายเคืองเรื้อรังจากน้ำมูกที่ไหลลงคอ หรือการหายใจทางปาก
โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้มีความสัมพันธ์กับอาการเหล่านี้
- ไม่มีสมาธิในการเรียน หรือการทำงาน
- ไม่สามารถดำเนินชีวิตประจำวันได้ตามปกติ
- ลดความสามารถในการตัดสินใจ
- การประสานงานกันระหว่างตาและมือแย่ลง
- ปัญหาเกี่ยวกับความจำ
- รู้สึกหงุดหงิด
- ปัญหาเกี่ยวกับการนอนหลับ
- อ่อนเพลีย
- ขาดเรียน หรือขาดงาน
- เกิดอุบัติเหตุทางรถยนต์
- เกิดอุบัติเหตุขณะเรียน หรือทำงานมากขึ้น
ปัจจัย หรือสารก่อภูมิแพ้ที่กระตุ้นให้เกิดอาการ
- สารก่อภูมิแพ้ภายนอกบ้าน หรือนอกอาคาร เช่น เกสรจากหญ้า วัชพืช ดอกไม้
- สารก่อภูมิแพ้ภายในบ้าน หรือภายในอาคาร เช่น ขนสัตว์ หรือรังแคสัตว์ ตัวไรฝุ่น และเชื้อรา
- สารก่อระคายเคือง เช่น ควันบุหรี่ น้ำหอม ไอเสียจากเครื่องยนต์ดีเซล
การจัดการและการรักษา
- หลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้นให้เกิดอาการ โดยการปรับเปลี่ยนสภาพสิ่งแวดล้อมภายในบ้าน และปรับพฤติกรรมของตนเอง เช่น
- ปิดหน้าต่างในฤดูที่มีเกสรดอกไม้ปริมาณมากในอากาศ และเปลี่ยนไปใช้เครื่องปรับอากาศในบ้าน หรือในรถแทน
- สวมแว่นตา หรือแว่นตากันแดดเมื่อต้องอยู่นอกอาคาร เพื่อลดการสัมผัสของละอองเกสรกับดวงตา
- เลือกใช้ปลอกหมอน ผ้าปูที่นอน และเครื่องนอน ที่เป็นชนิดปลอดไรฝุ่น เพื่อลดการสัมผัสกับตัวไรฝุ่น
- ใช้เครื่องกำจัดความชื้นภายในบ้านเพื่อควบคุมไม่ให้เชื้อราเจริญเติบโต ถ้าหากได้กลิ่นเหม็นอับชื้นแสดงว่า มีแนวโน้มที่จะมีเชื้อราขึ้นในบ้าน
- ล้างมือหลังเล่นกับสัตว์ หรือสัมผัสกับสัตว์เสมอ และควรเลี้ยงสัตว์ในบริเวณที่อากาศถ่ายเทดี หรือนอกบ้าน
- สวมหน้ากากชนิด N95 เมื่อต้องตัดหญ้าในสนามหญ้า กวาดใบไหม้ หรือทำสวน และรับประทานยาแก้แพ้ก่อนทำกิจกรรมดังกล่าว
- อย่าแขวนผ้าไว้กลางแจ้ง เพราะเกสรต่างๆ สามารถปลิวมาเกาะติดกับเสื้อผ้า ผ้าเช็ดตัว หรือผ้าปูที่นอนได้
- พยายามไม่ขยี้ตา เพราะจะทำให้เกิดการระคายเคือง หรือทำให้อาการแพ้แย่ลงได้
- บรรเทาอาการแพ้ที่เกิดขึ้นด้วยยาแก้แพ้ที่มีขายตามร้านยาทั่วไป เช่น
- ยาบรรเทาอาการคัดจมูก (Decongestants)
- ยาแก้แพ้ (Antihistamines) ชนิดหยอดตา พ่นจมูก หรือชนิดรับประทาน
- หากมีอาการรุนแรง ให้พบแพทย์โรคภูมิแพ้เพื่อรับยาที่มีประสิทธิภาพมากกว่า หรือรักษาด้วยภูมิคุ้มกันบำบัด (Immunotherapy)
ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้
- เด็กที่เป็นโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้มักมีอาการหงุดหงิดง่าย หรือมีปัญหาเกี่ยวกับหู จมูก และลำคอ อาจทำให้เข้าใจผิดว่า เป็นโรคสมาธิสั้น อย่างไรก็ตาม การรักษาอย่างต่อเนื่องจะช่วยแก้ไขปัญหาเหล่านี้ได้
- อาการจมูกอักเสบอาจมีสาเหตุจากอย่างอื่นที่ไม่ใช่ภูมิแพ้ได้ เช่น ผู้ป่วยเป็นโรคหวัด และจมูกอักเสบจากการติดเชื้อ อย่างไรก็ตาม การติดเชื้อส่วนมากมักเป็นเพียงระยะเวลาสั้นๆ อาการมักจะดีขึ้นภายใน 3-7 วัน
การวินิจฉัย
เพื่อค้นหาวิธีรักษาโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด แนะนำให้พบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคภูมิแพ้
แพทย์จะรวบรวมข้อมูลโดยการซักประวัติ เช่น พฤติกรรมในชีวิตประจำวัน สิ่งแวดล้อมที่บ้าน ที่ทำงาน ประวัติทางการแพทย์ของครอบครัว ความถี่ และความรุนแรงของอาการที่เกิดขึ้น ข้อมูลเหล่านี้อาจช่วยระบุสาเหตุของโรคได้
บางครั้งโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้อาจเป็นอาการซับซ้อนที่เกิดขึ้นจากภาวะต่างๆ เช่น ผนังกั้นช่องจมูกคด (Deviated septum) เป็นการโค้งงอของกระดูก และกระดูกอ่อนที่กั้นระหว่างรูจมูกสองข้าง
หรือเกิดจากริดสีดวงจมูก (Nasal polyps) ซึ่งเป็นก้อนเนื้อที่ขึ้นผิดปกติในโพรงจมูก หรือในไซนัส
โดยภาวะที่กล่าวถึงเหล่านี้จะมีอาการแย่ลงได้ถ้าผู้ป่วยเป็นหวัด
อาการทางจมูกที่เกิดขึ้นจากปัญหามากกว่าหนึ่งปัญหาอาจเป็นเรื่องยากที่จะรักษา ซึ่งมักต้องอาศัยความร่วมมือของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคภูมิแพ้ และแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในสาขาอื่นๆ เช่น แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านหู คอ จมูก
แพทย์ด้านโรคภูมิแพ้อาจแนะนำให้ทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนังด้วยวิธีสะกิด (Skin prick test) โดยการหยดสารก่อภูมิแพ้ที่สงสัยปริมาณเล็กน้อยลงบนผิวหนัง และใช้เข็มขนาดเล็กสะกิดเพื่อดูผลที่เกิดขึ้น หากมีอาการแพ้ก็จะระบุได้ว่า ผู้ป่วยแพ้สารชนิดใด
การรักษาที่ไม่แนะนำในผู้ป่วยโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้
- ยาปฏิชีวนะ หรือยาฆ่าเชื้อ (Antibiotics) ยานี้มีประสิทธิภาพในการรักษาการติดเชื้อแบคทีเรีย แต่ไม่มีประสิทธิภาพในการรักษาอาการหวัดที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส หรือจมูกอักเสบจากจากภูมิแพ้
- การผ่าตัดจมูก การผ่าตัดไม่ใช่การรักษาโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ แต่อาจมีประโยชน์ในผู้ป่วยที่มีริดสีดวงจมูก (Nasal polyps) หรือเป็นไซนัสอักเสบเรื้อรังที่ไม่ตอบสนองต่อการใช้ยาปฏิชีวนะ หรือยาสเตียรอยด์พ่นจมูก
โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้เป็นโรคที่สามารถเกิดได้ในทุกเพศ ทุกวัย และแบ่งได้หลายชนิด หลายรูปแบบ
ถึงแม้ว่า อาการเบื้องต้นของโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้จะไม่ได้ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตมากนัก แต่เมื่อใดที่อาการรุนแรงขึ้นก็อาจจะเป็นอันตรายต่อชีวิตได้
อย่างไรก็ตามการปรึกษาแพทย์ตั้งแต่เนิ่นๆ ย่อมป้องกันการเกิดอาการแพ้รุนแรงได้ โดยวิธีการป้องกันโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ที่ดีที่สุดคือ การหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ที่เป็นสาเหตุนั่นเอง
ดูแพ็กเกจตรวจภูมิแพ้ เปรียบเทียบราคา โปรโมชั่นล่าสุดจากโรงพยาบาลและคลินิกชั้นนำได้ที่นี่ หรือไม่พลาดทุกการอัปเดตแพ็กเกจเหล่านี้ เมื่อกดเป็นเพื่อนทางไลน์ @hdcoth และกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android
