ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ 3 ชนิดที่แตกต่างกัน

ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Sleep apnea) เป็นภาวะที่ทางเดินหายใจถูกอุดกั้นหรือแคบลงจากบางสิ่ง ทำให้เกิดอาการกรนในขณะนอนหลับ บางคนอาจมีอาการหยุดหายใจเป็นระยะร่วมอยู่ด้วย ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้ตั้งแต่ไม่กี่วินาทีหรืออาจนานถึงนาที มักพบในผู้ที่มีน้ำหนักตัวเกินมาตรฐาน และพบได้มากในผู้ชาย

จากสถิติของราชวิทยาลัยโสต คอ นาสิกแพทย์แห่งประเทศไทย ระบุว่า คนไทย 25% นอนกรนขณะนอนหลับเป็นประจำ ซึ่งคนกลุ่มนี้มีอาการหยุดหายใจร่วมด้วยประมาณ 5% หรือคิดเป็นประชากรจำนวน 3 ล้านคน ผู้ที่มีภาวะนี้มักจะคุณภาพการนอนหลับที่ไม่ดี ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการทำกิจกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวัน เช่น อ่อนเพลีย หรือง่วงนอนมากขณะทำงาน หากมีอาการรุนแรง เช่น นอนกรนดังจนหายใจสะดุด จะทำให้ร่างกายขาดออกซิเจนเป็นบางช่วง กรณีร้ายแรงถ้าอากาศไปเลี่้ยงสมองไม่พอ ก็อาจเสี่ยงต่อการเป็นอัมพฤกษ์หรืออัมพาตในอนาคต

ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ ส่งผลกระทบต่อสุขภาพอย่างไร?

ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน และมีผลต่อประสิทธิภาพในการทำงานหรือการเรียน

• นอนหลับได้ไม่เต็มที่ จึงทำให้อ่อนเพลียหรือง่วงมากผิดปกติเวลากลางวัน
• ประสิทธิภาพการใช้สมองลดลง สมาธิ และความจำลดลง
• เสี่ยงต่ออุบัติเหตุต่างๆ ทั้งทางด้านจราจรและจากการทำงาน

นอกจากนี้ยังทำให้มีความเสี่ยงต่อหลายโรค ได้แก่

• โรคความดันโลหิตสูง
• โรคหัวใจและหลอดเลือด เช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ และหัวใจวาย
• โรคหลอดเลือดสมอง
• ต้อหิน
• โรคอ้วนย
• เบาหวาน
• ไขมันในเลือดผิดปกติ
• ภาวะซึมเศร้าเรื้อรัง
• สมรรถภาพทางเพศเสื่อม จนอาจเป็นสาเหตุของการหย่าร้างในคู่สมรส

ประเภทของภาวะหยุดหายใจขณะหลับ

ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ประเภท คือ

ภาวะหยุดหายใจขณะหลับชนิดอุดกั้น (Obstructive sleep apnea) 

ภาวะหยุดหายใจขณะหลับชนิดอุดกั้นจะเกิดขึ้นเมื่อมีบางสิ่งไปอุดกั้นทางเดินหายใจ สาเหตุที่พบได้บ่อยของภาวะนี้ ได้แก่

• น้ำหนักเกิน อาจหมายความว่ามีเนื้อรอบๆ คอ และส่วนหลังของช่องคอมากเกินไป
• ต่อมทอนซิลโต
• ต่อมอะดีนอยด์โต (ต่อมนี้จะหดเล็กลงเมื่อมีอายุมากขึ้น ดังนั้นปัญหานี้จึงมักเป็นปัญหาเฉพาะในเด็ก)
• สาเหตุทางพันธุกรรม เช่น การมีทางเดินหายใจแคบ หรือลิ้นใหญ่ รวมถึงโรคทางพันธุกรรมบางโรค เช่น พาทัวซินโดรม (Patau syndrome) 
• การกินยานอนหลับก่อนนอน
• การดื่มแอลกอฮอล์
• ภาวะไทรอยด์ฮอร์โมนต่ำ
• ภาวะภาวะที่ร่างกายผลิตโกรทฮอร์โมนมากกว่าปกติ (acromegaly)
• โรคปอด
• การอุดกั้นในจมูก เช่น การมีกระดูกที่ยื่นออกมาจากผนังด้านข้างของโพรงจมูกโต

ภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการทำงานผิดปกติของสมอง (Central sleep apnea)

ภาวะนี้เกิดจากความผิดพลาดในการส่งสัญญาณของสมองเพื่อสั่งการหายใจในขณะหลับ สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท คือ ชนิดมีการหายใจลดลง (Decreased respiratory drive) และชนิดมีการหายใจเพิ่มขึ้น (Increased respiratory drive) ซึ่งจะมีความสัมพันธ์กับระดับคาร์บอนไดออกไซด์ ภาวะนี้สามารถเกิดขึ้นได้จากสาเหตุดังต่อไปนี้

• โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง (Myasthenia gravis)
• เนื้องอกของก้านสมอง
• กล้ามเนื้อฝ่อ (Muscular dystrophy)
• การเปลี่ยนแปลงจากโรคโปลิโอ
• กล้ามเนื้อกระบังลมเป็นอัมพาต
• โรค ALS (Amyotrophic lateral sclerosis)
• ภาวะหัวใจล้มเหลว
• หัวใจเต้นผิดจังหวะชนิดหัวใจห้องบนสั่นพลิ้ว (Atrial fibrillation)
• ภาวะสมองขาดเลือด (Stroke) หรือโรคหลอดเลือดสมองอื่นๆ
• ไตวาย

ภาวะหยุดหายใจขณะหลับชนิดผสม (Mixed sleep apnea) 

ภาวะนี้เกิดจากทั้งการอุดกั้นของทางเดินหายใจและความผิดปกติของสมอง ซึ่งมักจะมีอาการดังต่อไปนี้

• หยุดหายใจเป็นช่วงเวลานานขณะหลับ
• การกรน
• การหายใจเฮือกขณะหลับ
• นอนกระสับกระส่าย
• รู้สึกง่วงหรือเหนื่อยทั้งวัน
• ภาวะซึมเศร้า หรืออารมณ์ปรวนแปร
• ไม่มีสมาธิ
• ความจำไม่ดี
• ปวดศีรษะบ่อยๆ

ภาวะแทรกซ้อนของภาวะหยุดหายใจขณะหลับ

หลายคนอาจเพิกเฉยต่อการมีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ เพราะเห็นว่าไม่ได้มีความผิดปกติใดๆ ต่อร่างกาย แต่ควรระลึกไว้ว่าภาวะนี้อาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ เพราะการขาดออกซิเจนในเลือดและขาดออกซิเจนไปเลี้ยงสมองอาจทำให้เซลล์สำคัญตาย ซึ่งจะจำกัดความสามารถในการทำงานอย่างเหมาะสมของอวัยวะสำคัญของร่างกาย 

นอกจากนี้ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ ยังเป็นสาเหตุของโรคหัวใจ เช่น ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน และภาวะหัวใจล้มเหลวได้อีกด้วย อย่างไรก็ตาม แม้ภาวะหยุดหายใจขณะหลับจะทำให้เกิดปัญหาต่างๆมากมาย แต่ก็มีการฟื้นตัวได้ดีหากได้รับการรักษาที่ถูกต้องและเหมาะสม

กลุ่มเสี่ยงเป็นโรคหยุดหายใจขณะหลับ

โรคหยุดหายใจขณะหลับเกิดได้กับคนทุกเพศทุกวัย แต่คนกลุ่มต่อไปนี้มีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคมากกว่าคนอื่นๆ

• เพศชาย
• อายุมาก
• ผู้หญิงหรือผู้ชายวัยทอง
• หญิงตั้งครรภ์
• ผู้ที่มีน้ำหนักมาก
• ผู้ที่มีโครงสร้างระบบทางเดินหายใจแคบ ผนังกั้นช่องจมูกคด ต่อมทอนซิลโต ต่อมอะดินอยด์โต  (โดยอาจเป็นมาแต่กำเนิดหรือเป็นจากโรคภูมิแพ้)