กองบรรณาธิการ HD
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HD

Toxoplasmosis (โรคท็อกโซพลาสโมซิส)

เผยแพร่ครั้งแรก 15 เม.ย. 2017 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 3 นาที

Toxoplasmosis เป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อปรสิต Toxoplasma gondii แม้ว่าแมวและสัตว์ในตระกูลแมวทั้งหลายจะเป็นสัตว์กลุ่มเดียวที่เชื้อชนิดนี้จะสืบพันธุ์ แต่ก็สามารถพบเชื้อเหล่านี้ในมนุษย์และสัตว์อื่นๆ ทั้งในหนู นก หมู และแกะได้ โรคนี้มักไม่ทำให้เกิดอาการรุนแรง แต่ก็อาจมีความเกี่ยวข้องกับโรคทางจิตบางอย่าง

ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคแห่งสหรัฐอเมริกา (CDC) คาดว่ามีผู้ติดเชื้อ T. gondii ประมาณ 60 ล้านคนในสหรัฐอเมริกา ยิ่งไปกว่านั้นยังพบว่ากว่า 95% ของประชากรโลกต่างก็ติดเชื้อชนิดนี้เช่นกัน

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง

วัฏจักรชีวิตของเชื้อ Toxoplasma gondii

แมวมีบทบาทสำคัญในวัฏจักรชีวิตของ T. gondii และการแพร่กระจายของเชื้อไปสู่มนุษย์ โดยแมวที่ติดเชื้อ T. gondii จากการกินนกหรือสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดเล็กที่มีเชื้อปรสิตดังกล่าว ทำให้เชื้อสืบพันธุ์ภายในลำไส้ของแมวและสร้างไข่ (oocyst) ผนังหนาและมีตัวอ่อนอยู่ข้างใน จากนั้นแมวจะปล่อย oocyst ของปรสิตมากับอุจจาระ โดยแมวส่วนใหญ่มักจะปล่อยเพียงครั้งเดียวในชีวิต แต่เป็นการปล่อยอย่างต่อเนื่องเป็นเวลา 1-2 สัปดาห์ 

วารสาร Trends in Parasitology ปี 2013 รายงานว่ามีการวิจัยพบว่าประมาณ 1% ของประชากรแมวในโลกจะปล่อย oocyst ในเวลาใดเวลาหนึ่ง โดยแมวตัวหนึ่งจะสามารถปล่อย oocyst ได้จำนวน 3-810 ล้านฟอง และสามารถคงอยู่ในสภาพแวดล้อมได้อีกหลายเดือน จนถึงเกิน 1 ปี หากสภาพแวดล้อมเหมาะสม ภายในเวลา 5 วัน oocyst เหล่านี้จะเข้าสู่ขบวนการ sporulation ที่จะทำให้เชื้อติดต่อได้ สัตว์ชนิดอื่นๆ ก็จะติดเชื้อจากการกินดิน น้ำ หรือพืชผักที่ปนเปื้อน oocyst เหล่านี้ หลังจากที่กินได้ไม่นาน ตัวปรสิตก็จะพัฒนามาเป็น cyst ในเนื้อเยื่อ และคงอยู่ในโฮสต์ตัวกลางไปตลอดชีวิต

การติดเชื้อ Toxoplasmosis

คุณอาจติดเชื้อได้จากการช่องทางต่อไปนี้

  • กินเนื้อไม่สุกหรือเนื้อดิบที่มีเชื้อปรสิต โดยเฉพาะพวกเนื้อกวาง เนื้อหมู หรือเนื้อแกะ
  • ดื่มน้ำหรือของเหลวที่ปนเปื้อนเชื้อ
  • กินอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อโดยตรงหรือติดมากับมีด เครื่องครัวต่างๆ หรือเขียง
  • บังเอิญกินเศษเนื้อเล็กๆ ที่ปนเปื้อนเชื้อ หรือจากการไม่ล้างมือหลังสัมผัสเนื้อเหล่านี้
  • กินผักผลไม้ที่สัมผัสดินหรือน้ำที่ปนเปื้อนและไม่ได้ล้าง ปอก หรือปรุงสุกเสียก่อน

คุณอาจเป็นโรคติดเชื้อ Toxoplasmosis ได้จากการกลืนเศษอุจจาระแมวที่มี oocyst ได้เช่นกัน เช่น การจับปากหลังทำความสะอาดหรือเปลี่ยนกล่องส้วมแมว หลังถืออุปกรณ์ที่สัมผัสกับอุจจาระของแมว หรือหลังทำสวนโดยไม่สวมถุงมือ แต่การติดเชื้อชนิดนี้พบได้ยากในกรณีที่มีการถ่ายเลือดหรือทำการปลูกถ่ายในอวัยวะ

โรคติดเชื้อ Toxoplasmosis ขณะตั้งครรภ์

หากคุณเป็นโรค Toxoplasmosis ระหว่างตั้งครรภ์ คุณอาจส่งเชื้อต่อไปให้ลูกในท้องได้ (Congenital toxoplasmosis) แม้ว่าคุณจะไม่แสดงอาการก็ตาม แต่หากคุณมีโรคดังกล่าวก่อนการตั้งครรภ์ ลูกของคุณก็จะไม่เสี่ยงเป็นโรค Toxoplasmosis เพราะมีภูมิคุ้มกันของคุณช่วยป้องกันการติดโรคไว้แล้ว 

CDC แนะนำว่าควรรออย่างน้อย 6 เดือนหลังการติดเชื้อ ก่อนจะตั้งครรภ์ เพราะการติดเชื้อ Toxoplasmosis ระหว่างการตั้งครรภ์อาจทำให้แท้งเด็ก เด็กเสียชีวิตในท้อง หรือเด็กเกิดมามีอาการของโรค คือมีศีรษะขนาดไม่ปกติ และเมื่อโตขึ้นเด็กเหล่านี้ก็จะแสดงอาการของปัญหาทางระบบประสาทขึ้น เช่น เสียการมองเห็น มีความบกพร่องทางสติปัญญา และชัก

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง

อาการแสดงของโรค Toxoplasmosis

โรค Toxoplasmosis ส่งผลกระทบได้หลายอวัยวะ ได้แก่ สมอง ปอด หัวใจ ตา และตับ

คนสุขภาพแข็งแรงที่เป็นโรคหลายคนไม่แสดงอาการ แต่อาจเกิดอาการที่คล้ายหวัด ได้แก่

หลังผ่านไป 2-3 สัปดาห์หรือ 2-3 เดือน ระบบภูมิคุ้มกันของคุณก็จะมาสู้กับโรค แต่เชื้อปรสิตก็จะอยู่ภายในร่างกายไปตลอดในสภาพที่ไม่ทำงาน จนกว่าภูมิคุ้มกันของร่างกายจะบกพร่องและเชื้อถูกกระตุ้นให้กลับมาทำงานได้อีกครั้ง

หากคุณมีภูมิคุ้มกันต่ำ เช่น ติดเชื้อ HIV หรือเป็นมะเร็ง คุณอาจมีอาการที่รุนแรงขึ้น เช่น

  • มึนงง
  • มีไข้ ปวดหัว
  • สายตาพร่ามัว
  • ชัก
  • คลื่นไส้
  • การประสานงานของร่างกายไม่ดี

ภาวะแทรกซ้อนของโรค Toxoplasmosis

การติดเชื้อชนิดนี้สามารถก่อให้เกิดอาการทางตา โดยเฉพาะเด็กที่เกิดมาพร้อมการติดเชื้อชนิดนี้ โรคนี้สามารถทำให้เกิดแผลเรตินาอักเสบและเป็นรอย ทำให้เจ็บตา ทนแสงไม่ได้ เกิดการฉีกของเรตินา และสายตาพร่ามัว 

งานวิจัยบางชิ้นเสนอว่า T. gondii สามารถส่งผลกระทบต่อบุคคลิกภาพและพฤติกรรมโดยทำให้เกิดบุคลิกภาพแบบหวั่นไหว (Neuroticism) โรคจิตเภท (Schizophrenia) โรคซึมเศร้า (Depression) และมีความเสี่ยงในการฆ่าตัวตาย แต่รายงานในวารสาร PLoS One ปี 2016 ไม่เห็นด้วยกับความเชื่อมโยงนี้

การรักษา Toxoplasmosis

ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันแข็งแรงไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษาการติดเชื้อนี้ แต่สามารถใช้ยาปฏิชีวนะร่วมกับยาต้านมาลาเรียเพื่อลดอาการของโรคได้ ยาที่นิยมใช้ได้แก่ Pyrimethamine และ Sulfadiazine ร่วมกับ Folinic acid (leucovorin) 

ในกรณีจำเป็นผู้ที่มีภูมิคุ้มกันอ่อนแออาจรักษาด้วยยาเหล่านี้จนกว่าอาการจะดีขึ้น แม้บางคนอาจต้องรักษาทั้งชีวิต นอกจานี้ ยาชุดอื่นๆ ก็สามารถใช้รักษาได้ เช่น Pyrimethamine กับ Clindamycin สำหรับหญิงตั้งครรภ์ในช่วงไตรมาสแรกหรือไตรมาสสอง ในช่วงต้นจะรักษาด้วยยา Spiramycin และจะรักษาด้วย Pyrimethamine และ Sulfadiazine ร่วมกับ Leucovorin จากนั้นในช่วงหลังของไตรมาสสองหรือไตรมาสสาม ทารกแรกคลอดมักรักษาด้วยยา Pyrimethamine และ Sulfadiazine ร่วมกับ Leucovorin ในช่วงขวบปีแรก


10 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
medlineplus, Toxoplasmosis (https://medlineplus.gov/toxoplasmosis.html)
cdc.gov, Toxoplasmosis Frequently Asked Questions (FAQs) (https://www.cdc.gov/parasites/toxoplasmosis/gen_info/faqs.html)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

ดูคำถามและคำตอบอื่นๆ ที่เกี่ยวกับอาการนี้
เป็นไข้หวัดใหญ่ชนิดเดียวกันในช่วงๆเวลาใกล้กันได้หรือไม่คะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
สงสัยคะทำไมคนไข้ส่วนใหญ่จะติดเชื้อในกระแสเลือดคะ
คำถามนี้ได้การตอบจากพยาบาลผู้เชี่ยวชาญ
เชื้อ HPV เกิดขึ้นได้อย่างไร และสามารถติดต่อกันทางเพศสัมพันธ์ได้หรือไม่ ถ้าได้..สามารถตรวจเช็คได้ทางไหนบ้าง
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
ปัญหาสิวในวัย30+
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
เรื่องความเข้มข้นของเลือดในการบริจาคเลือดค่ะ เคยบริจาคได้ แต่สองสามปีมานี้ ทั้งพักผ่อน อกล ก็ยังไม่สามารถบริจาคเลือดได้ค่ะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
การใส่เหล้ก จำเป้นไหมไม่ที่ไม่ผ่าออก
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)